Chú trọng phát triển đoàn viên công đoàn khu vực phi chính thức

Số lượng lao động phi chính thức ngày càng tăng

Vận động thành lập nghiệp đoàn là nhiệm vụ quan trọng của tổ chức công đoàn để hiện thực hóa nội dung chiến lược được nêu trong Nghị quyết Đại hội Công đoàn Việt Nam lần thứ XII và trong Nghị quyết số 02-NQ/TW ngày 12/6/2021 của Bộ Chính trị về đổi mới tổ chức và hoạt động của Công đoàn Việt Nam trong tình hình mới.

Bà Tạ Thị Mỹ Thanh - Chủ tịch Công đoàn ngành Giao thông vận tải Hà Nội

Bà Tạ Thị Mỹ Thanh - Chủ tịch Công đoàn ngành Giao thông vận tải (GTVT) Hà Nội cho biết, những năm gần đây, số lượng lao động phi chính thức ngày càng tăng, đặc biệt trong thời kỳ COVID-19, qua đó dấy lên sự lo ngại về tiếp cận các chế độ về ốm đau, tử tuất, nghỉ hưu..., những cơ hội nâng cao kỹ năng, đại diện của người lao động, cơ hội việc làm tương lai, an toàn lao động... cho nhóm này.

Theo Điều lệ Công đoàn Việt Nam (khóa XII), Nghiệp đoàn cơ sở cùng với Công đoàn cơ sở đều là tổ chức cơ sở của Công đoàn Việt Nam. Nghiệp đoàn trong khu vực phi chính thức là một hình thức tổ chức đại diện của người lao động trong khu vực phi chính thức. Cũng như các hình thức tổ chức đại diện khác của người lao động, Nghiệp đoàn là tổ chức của người lao động tự nguyện thành lập, thiết lập hệ thống các quy chế, quy định về hình thức tổ chức, cách thức vận hành, hoạt động cụ thể nhằm tập hợp, liên kết lại để đại diện bảo vệ cho các đoàn viên của mình.

Thực tế hiện nay, người lao động làm việc chạy xe taxi giảm dần, họ dịch chuyển từ doanh nghiệp taxi truyền thống sang chạy xe công nghệ của các nhà cung cấp: Uber, Grab, Bee, Gojek… Nguồn lao động và các doanh nghiệp hoạt động chuyên ngành giao thông vận tải truyền thống, đông lao động đã thành lập Công đoàn cơ sở (CĐCS) trực thuộc các Công đoàn cấp trên cơ sở của Công đoàn GTVT Việt Nam, trực thuộc Công đoàn Tổng Công ty Vận tải Hà Nội và trực thuộc Công đoàn ngành GTVT Hà Nội.

"Số lượng lao động tự do chạy xe ô tô công nghệ ngày càng lớn, được sự gợi mở của Đảng ủy cơ quan Sở và hướng dẫn của Liên đoàn Lao động thành phố Hà Nội, Thường trực Công đoàn ngành chủ động tìm hiểu, nắm bắt số lượng, thay đổi phương thức tiếp cận để vận động thành lập CĐCS khu vực phi chính thức, củng cố tổ chức và chăm lo cho lực lượng lao động yếu thế này", bà Tạ Thị Mỹ Thanh cho hay.

Theo khảo sát của Công đoàn ngành GTVT Hà Nội, lái xe ô tô công nghệ gặp nhiều khó khăn trong công việc: Mức chiết khấu, phụ thu cao; Sức khỏe không đảm bảo do thiếu chăm sóc y tế và lao động cường độ cao, không có trình độ, không ai giúp đỡ họ khi khó khăn và có ít mối quan hệ xã hội. Hầu hết họ có nhu cầu liên kết với nhau để bảo vệ quyền lợi, quan tâm và giúp đỡ nhau khi gặp khó khăn. Họ mong muốn mô hình hoạt động phải thực sự phù hợp với điều kiện và nhu cầu của họ.

Bà Tạ Thị Mỹ Thanh cho biết, để tuyên truyền, vận động thành lập nghiệp đoàn lái xe ô tô công nghệ Hà Nội, Thường trực Công đoàn ngành đã nhiều lần gặp gỡ nhiều lái xe là đội trưởng các hãng xe công nghệ để vận động, thuyết phục. Sau một thời gian tiếp cận, gặp gỡ, tuyên truyền vận động, ngày 28/5/2022 đã thành lập Nghiệp đoàn lái xe ô tô công nghệ Hà Nội; Ngày 16/12/2022 thành lập Nghiệp đoàn lái xe ô tô Tacfooc. Kết quả, sau một năm thành lập, số lượng đoàn viên của 2 nghiệp đoàn từ 69 đoàn viên đến nay đã kết nạp hơn 700 đoàn viên; Cùng đó, đã thành lập Chi bộ Nghiệp đoàn lái xe ô tô công nghệ trực thuộc Đảng ủy khối doanh nghiệp quận Tây Hồ.

Số lượng lao động phi chính thức ngày càng tăng (Ảnh minh họa)

Mô hình hoạt động phải phù hợp thực tế

Chia sẻ kinh nghiệm trong việc tiếp cận, vận động thuyết phục lao động khu vực phi chính thức tham gia vào tổ chức Công đoàn, bà Tạ Thị Mỹ Thanh cho rằng, các cấp Công đoàn cần đổi mới phương pháp vận động, tiếp cận trực tiếp theo địa bàn hoặc trực tuyến trên mạng xã hội của các hội nhóm; Cải thiện phương thức tập hợp người lao động và linh hoạt trong tập hợp. Ví dụ, trước đây, Nghiệp đoàn tập hợp theo chiều địa lý nhưng hiện nay có thể thấy tính di động nghề nghiệp cao nên phải có phương thức khác như áp dụng các nền tảng công nghệ, có thêm công cụ nối kết để truyền thông. Nghiệp đoàn có thể được thành lập theo địa giới hành chính hoặc theo ngành nghề.

Đối với lao động phi chính thức làm việc có địa điểm, quy mô nhỏ thành lập Nghiệp đoàn trực thuộc LĐLĐ cấp huyện. Đối với lao động phi chính thức làm việc di động, kết nối trên mạng xã hội, quy mô lớn thành lập nghiệp đoàn trực Công đoàn ngành, ví dụ: Lái xe công nghệ (ô tô và xe ôm), xây dựng dự do.

Bên cạnh đó, tổ chức Công đoàn cần sâu sát với đoàn viên, nắm bắt được nhu cầu của người lao động, tạo sự hài lòng cho đoàn viên; Hướng dẫn Ban Chấp hành Nghiệp đoàn tiếp nhận các kiến nghị đề xuất hợp lý, chính đáng gửi đến các cơ quan có thẩm quyền giải quyết để tạo điều kiện tốt nhất cho lao động yên tâm làm việc, cải thiện cuộc sống…