Chuyển đổi số - đòn bẩy chiến lược trong quản lý rác thải

Thay đổi phương án quản lý rác thải

Hà Nội đang từng bước ứng dụng khoa học - công nghệ hiện đại để cải thiện công tác vệ sinh môi trường và quản lý rác thải, đồng thời luôn coi đây là giải pháp ưu tiên.

Mới đây, tại "Lễ ra quân vận hành phương tiện, thiết bị vệ sinh môi trường trên địa bàn 4 quận nội đô”, Công ty TNHH MTV Môi trường Đô thị Hà Nội (Urenco) và Công ty cổ phần Năng lượng Môi trường Thiên Ý Hà Nội đã giới thiệu, đưa vào vận hành 100 phương tiện, thiết bị vệ sinh môi trường hiện đại như xe quét rửa điện, xe xịt rửa cao áp, xe chuyên dụng phân loại - thu gom rác thông minh, hệ thống giám sát và nhà phân loại rác tại nguồn nhằm nâng cao chất lượng vệ sinh môi trường trên địa bàn Thủ đô.

Theo đó, bên cạnh các hướng dẫn phân loại, hệ thống nhà phân loại rác thông minh mới ra mắt còn được tích hợp màn hình cảm ứng, có thể đăng nhập để thu thập thông tin người dùng và tích điểm, quy đổi quà tặng, khuyến khích phân loại rác từ nguồn.

Xe điện 3 bánh có thể xịt rửa nước áp lực cao, hiệu suất tăng 50% so với quy trình tác nghiệp truyền thống. Các mẫu xe 3 bánh có mái che, kích thước nhỏ gọn, giúp giảm tiêu hao thể lực, yên tĩnh, phù hợp những không gian như ngõ ngách nhỏ, hẹp.

Xe rửa đường áp lực cao sử dụng công nghệ hiện đại được đưa vào sử dụng tại 4 quận nội đô từ ngày 20/6

Tại buổi lễ ra quân, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh cho biết, lễ ra quân không chỉ đánh dấu thời điểm thay đổi về thiết bị, công nghệ mà còn khẳng định sự thay đổi toàn diện trong tư duy, phương pháp quản lý, tổ chức thực hiện vệ sinh môi trường của thành phố.

“Việc ra quân chính thức vận hành các thiết bị hiện đại là hành động thiết thực của thành phố để từng bước thực hiện đúng lời hứa với Nhân dân, xây dựng thành phố Hà Nội ngày càng sáng - xanh - sạch - đẹp và đáng sống”, Chủ tịch UBND thành phố Trần Sỹ Thanh nhấn mạnh.

Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội cũng cho biết thêm, việc ứng dụng khoa học - công nghệ hiện đại trong công tác vệ sinh môi trường là giải pháp luôn được Thủ đô ưu tiên.

Được biết, hiện Hà Nội đã đổi mới toàn diện hệ thống thu gom, vận chuyển rác bằng phương tiện cơ giới hiện đại, thay thế xe đẩy tay truyền thống. Nhờ đó, rác được thu gom, vận chuyển kín, đúng quy trình, giảm phát tán mùi và ô nhiễm môi trường. Những chiếc xe thu gom mới giúp công tác thu gom, vận chuyển rác được thực hiện một cách toàn diện hơn, giảm sức lao động và hạn chế tối đa rò rỉ, phát tán rác ra môi trường.

Về môi trường không khí, ngoài việc tăng cường trồng cây xanh, mở rộng mạng lưới quan trắc, thành phố đã ứng dụng công nghệ hiện đại trong giám sát và xử lý ô nhiễm không khí nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường; xác định "vùng phát thải thấp; chuyển đổi phương tiện giao thông sử dụng năng lượng xanh, năng lượng điện; chấm dứt sử dụng bếp than tổ ong; xử lý nghiêm tình trạng đốt rơm rạ…

Trong lĩnh vực xử lý rác thải, Nhà máy Điện rác Thiên Ý tại huyện Sóc Sơn có thể coi là một điểm sáng. Với công suất xử lý 5.000 tấn rác mỗi ngày và phát điện 90 MW, nhà máy này đã xử lý hơn 70% rác thải sinh hoạt của Hà Nội, giảm đáng kể tỷ lệ chôn lấp.

Cùng với đó, Nhà máy Điện rác Seraphin tại thị xã Sơn Tây nhờ sử dụng công nghệ lò ghi Martin của Đức với công suất 2.250 tấn mỗi ngày hứa hẹn nâng cao hơn nữa hiệu quả xử lý rác. Hiện nhà máy đang trong giai đoạn vận hành thử và dự kiến sẽ chính thức đi vào hoạt động trong năm 2025.

Trong lĩnh vực thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt và vệ sinh đường phố, việc áp dụng công nghệ số mang lại những hiệu quả đáng kể, giúp nâng cao hiệu quả công việc, tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường.

Các chuyên gia nhận định, các nền tảng số, mô hình kinh doanh mới dựa trên dữ liệu, cùng với các công nghệ như trí tuệ nhân tạo hay dữ liệu lớn cần được ứng dụng sâu rộng nhằm hỗ trợ người dân phân loại rác, nâng cao khả năng tái chế và tối ưu hóa toàn bộ chuỗi quản lý chất thải.

Việc đồng bộ từ chính sách pháp lý và chuyển đổi công nghệ được kỳ vọng sẽ tạo bước đột phá trong công tác quản lý rác thải, góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường và thúc đẩy phát triển nền kinh tế xanh bền vững.

Những kết quả ban đầu này cho thấy tiềm năng lớn của việc ứng dụng công nghệ trong việc làm thay đổi diện mạo quản lý rác thải tại Thủ đô.

Cần tạo sự đồng bộ, hiệu quả

Theo thống kê, số lượng rác thải sinh hoạt tại Hà Nội tăng đều qua các năm, từ 6.400 tấn/ngày vào năm 2014 đến 7.500 tấn/ngày năm 2025, tăng thêm khoảng 17% sau 10 năm.

Tuy nhiên, phần lớn lượng rác này chưa được phân loại tại nguồn, gây cản trở đáng kể cho quy trình xử lý, tái chế và thu hồi năng lượng.

Trong bối cảnh hệ thống quản lý chất thải của thành phố đang chịu áp lực ngày càng lớn thì sự đồng bộ và hiệu quả trong chuyển đổi số là giải pháp chiến lược.

Bà Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng cho rằng, Hà Nội cần đầu tư vào các giải pháp xử lý rác thải hiện đại, phù hợp với điều kiện địa phương, như công nghệ đốt rác phát điện có kiểm soát nghiêm ngặt về khí thải.

Số lượng chất thải rắn tại Hà Nội tăng qua các năm (Ảnh minh họa)

Song song đó, việc phát triển hạ tầng số đồng bộ, cho phép giám sát theo thời gian thực toàn bộ hệ thống thu gom, vận chuyển và xử lý rác. Hạ tầng công nghệ thông tin cần được coi là công cụ quản lý cốt lõi, chứ không chỉ là yếu tố hỗ trợ.

Theo bà An, Hà Nội đã có những bước đầu trong việc ứng dụng công nghệ thông tin vào giám sát và quản lý chất thải, tuy nhiên hệ thống hiện tại vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế. Công tác giám sát còn rời rạc, dữ liệu chưa được kết nối xuyên suốt giữa các ngành, các cấp, dẫn đến khó khăn trong điều hành và xử lý tình huống.

Để khắc phục, Hà Nội cần tiếp tục đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng số. Một hệ thống giám sát liên thông, tích hợp cảm biến tại chỗ, phần mềm phân tích và nền tảng quản lý tập trung sẽ giúp theo dõi vận hành theo thời gian thực. Nhờ đó, các cơ quan chức năng có thể kịp thời phát hiện những điểm ùn ứ, quá tải hoặc sự cố trong thu gom, xử lý để điều chỉnh hiệu quả hơn.

Bên cạnh đầu tư công, cần khuyến khích đẩy mạnh hợp tác công - tư. Bà Bùi Thị An cho rằng, hiện không ít doanh nghiệp công nghệ sẵn sàng tham gia nếu có cơ chế rõ ràng, minh bạch. Thành phố cần ban hành các chính sách về chia sẻ dữ liệu, phân bổ lợi ích và trách nhiệm giữa các bên để tạo niềm tin và thu hút đầu tư xã hội hóa vào việc ứng dụng chuyển đổi số trong lĩnh vực này.

Nhà phân loại rác thông minh dự kiến được sẽ đưa vào vận hành trong tương lai

Theo Tiến sĩ Lê Ngọc Anh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội đề xuất, thành phố cần sớm triển khai giải pháp công nghệ hiện đại trong xử lý ô nhiễm, chất thải tại nguồn, nhất là đối với các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, làng nghề, trang trại chăn nuôi, hoạt động xây dựng.

Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Nguyễn Xuân Đại, thời gian tới, thành phố tập trung triển khai quy hoạch tổng thể quan trắc môi trường Quốc gia và Quy hoạch chung Thủ đô. Thành phố đang xúc tiến hợp tác với các tổ chức quốc tế như: C40, Ngân hàng ADB, AFD, AIT, UNDP, JICA, FES... để kêu gọi đầu tư phát triển vùng phát thải thấp, quản lý nguồn đốt mở, khuyến khích sử dụng phương tiện giao thông điện, năng lượng xanh...

Vấn đề môi trường của Thủ đô nói riêng hay môi trường cả nước nói chung là một nhiệm vụ khó khăn, phải từng bước cải thiện, điều này cần sự tham gia vào cuộc của cả hệ thống chính trị. Với việc luôn ưu tiên ứng dụng khoa học công nghệ trong giải quyết, xử lý các vấn đề liên quan đến rác thải, Thủ đô Hà Nội sẽ từng bước đổi thay, khoác lên mình một tấm áo xanh với hơi thở trong lành, mạnh mẽ.

Ánh Dương