Đường sắt giao nhau với đường ngang dân sinh: Tai nạn mới, nỗi lo cũ

“Thần chết” luôn rình rập

Đoàn tàu khách mang số hiệu SE19 khi đến đường ngang có gác Km234+050, khu gian Khoa Trường-Trường Lâm, tuyến đường sắt Hà Nội-Thành phố Hồ Chí Minh thuộc xã Trường Lâm (huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa) đã va một xe ôtô tải đi qua đường sắt làm lật 6 toa tàu, 8 người thương vong. Theo lãnh đạo Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR), vụ tai nạn xảy ra vào lúc 0 giờ 30 phút ngày 24/5 làm lái tàu và phụ lái tàu bị kẹt trong cabin đầu máy 927 đã tử vong, 6 hành khách bị thương đã được đưa đi cấp cứu. “Vụ tai nạn làm đầu máy 927 bị đổ và 6 toa xe bị trật bánh khỏi đường sắt, ôtô bị hư hỏng”, lãnh đạo VNR thông tin thêm.

Ngay sau khi vụ tai nạn xảy ra, Tổng công ty Đường sắt đã chỉ đạo các đơn vị trong khu vực khẩn trương phối hợp với các đơn vị chức năng của địa phương điều động nhân lực, phương tiện, thiết bị cứu nạn, cứu hộ đến hiện trường để giải quyết khắc phục hậu quả vụ tai nạn.

Trước mắt, ngành đường sắt tiến hành chuyển tải 7 chuyến tàu với 2.223 hành khách, trong đó hướng Hà Nội-Sài Gòn (SE19, SE1, QB1, NA1) với tổng số 1.422 hành khách; hướng Sài Gòn-Hà Nội (SE2, SE4, SE20) với tổng số 801 hành khách. Các đoàn tàu khác sẽ có phương án chuyển tải tiếp theo.

Vụ tai nạn nói trên một lần nữa dấy lên nỗi lo với vấn đề đương ngang dân sinh giao nhau với đường sắt. Theo thống kê của Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR), hiện trên mạng lưới đường sắt Việt Nam có gần 4.300 lối đi tự mở, chiếm 73,7% tổng số điểm giao cắt đồng mức đường bộ, đường sắt. Ngoài ra, còn có 14.171 vị trí vi phạm hành lang an toàn giao thông đường sắt. Đặc biệt, số vụ tai nạn giao thông đường sắt xảy ra tại các lối đi tự mở chiếm trên 70%, còn lại là tại các vị trí giao cắt.

Mặc dù VNR đã rà soát, thống kê, phân loại lối đi dân sinh đồng thời triển khai nhiều giải pháp cụ thể rào kín hay xóa bỏ lối đi dân sinh, cắm biển cảnh báo, cảnh giới tại các đường ngang thế nhưng ông Phạm Nguyễn Chiến, Trưởng ban an toàn giao thông đường sắt (VNR) thừa nhận thực tế, thay đổi nhận thức về việc bảo đảm an toàn giao thông ko chỉ của một ngành, địa phương mà là của toàn xã hội.

“Luật Đường sắt 2005 đã quy định trách nhiệm của địa phương trong việc quản lý lối đi tự mở. Giữa Bộ Giao thông Vận tải và các tỉnh, thành cũng có quy chế phối hợp đảm bảo an toàn giao thông đường sắt nhưng một số địa phương trên quyết liệt chỉ đạo nhưng dưới chưa thực hiện”, ông Chiến cho hay.

Một nguyên nhân khiến các điểm đen tai nạn giao thông này vẫn còn tồn tại và “thần chết” có thể gọi tên bất cứ lúc nào đó là do không được bố trí kinh phí, các dự án công trình an toàn giao thông chưa được triển khai thực hiện hoặc triển khai thực hiện chưa bảo đảm yêu cầu tiến độ mặc dù theo Quyết định số 994/QĐ-TTg ngày 19/6/2014 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt kế hoạch lập lại trật tự hành lang an toàn đường bộ, đường sắt giai đoạn 2014-2020 là 26.358 tỷ đồng.

Kiến nghị nâng cấp, cải tạo 100 đường ngang

Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) mới đây đã có kiến nghị Bộ Giao thông Vận tải xem xét, chấp thuận cho đơn vị nâng cấp, cải tạo, sửa chữa 100 đường ngang biển báo thành các đường ngang cảnh báo tự động trên tuyến đường sắt Bắc-Nam với kinh phí 170 tỷ đồng và hoàn thành trong năm nay.

Cụ thể, VNR đã tiến hành rà soát, chọn lọc ưu tiên thực hiện nâng cấp cải tạo 100 đường ngang tại khu vực đông dân cư, có mật độ người và phương tiện qua lại lớn; các đường ngang có tầm nhìn hạn chế tiềm ẩn nguy cơ xảy ra tai nạn giao thông. Hiện tại, ngành đường sắt và địa phương đang tổ chức cảnh giới đảm bảo an toàn giao thông.

Theo thống kê từ năm 2015 đến nay, tại các đường ngang biển báo được lựa chọn đã xảy ra 96 vụ tai nạn giao thông làm chết 46 người, bị thương 88 người, làm thiệt hại rất nhiều tài sản của Nhà nước và người dân. Với 100 đường ngang, ngành đường sắt dự kiến kinh phí thực hiện bình quân từ 1,68-2,2 tỷ đồng/một đuờng ngang sẽ góp phần tăng cường đảm bảo an toàn tại các đường ngang biển báo là điểm đen về tai nạn giao thông.

Với phương châm thực hiện sớm ngày nào sẽ phòng tránh và ngăn chặn được sớm các hiểm hoạ, sự cố lớn về tai nạn giao thông đường sắt, làm hạn chế thiệt hại về người và tài sản của xã hội, VNR đề xuất phương án thực hiện gộp từ 3-5 đường ngang thành một công trình (theo địa bàn quản lý tuyến đường sắt địa phương), dự kiến 100 đường ngang lập thành 20 công trình tương ứng với 8,4 tỷ đồng/một công trình. Để có thể triển khai, nguồn vốn thực hiện dự án sẽ được lấy từ nguồn bổ sung dự toán ngân sách năm 2017 cho Bộ Giao thông Vận tải.

Theo đánh giá của ông Khuất Việt Hùng, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, khi để phát sinh lối đi cắt ngang đường sắt, chính quyền xã, thị trấn phải chịu trách nhiệm, thậm chí phải truy trách nhiệm người đứng đầu địa phương.

Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Lê Đình Thọ thẳng thắn nhìn nhận, trên 4.000 lối đi phát sinh là trách nhiệm từ vấn đề quy hoạch, quản lý, chính quyền các cấp có tuyến đường sắt đi qua. “Tại sao nhiều đường ngang phát sinh như vậy mà chính quyền địa phương không có ý kiến gì? Có những vị trí tai nạn giao thông đường sắt xảy ra thường xuyên mà địa phương không hề có giải pháp ngăn chặn?”, Thứ trưởng Thọ đặt câu hỏi.

Để xử lý thực trạng trên, Bộ Giao thông Vận tải đang xây dựng Dự thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đường sắt 2017 sẽ có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/7/2018. Dự thảo quy định lộ trình thu hẹp, giảm, xóa bỏ các lối đi tự mở phải được duy trì liên tục thực hiện hàng năm và bảo đảm lộ trình thực hiện theo giai đoạn.

Theo đó, Ủy ban nhân dân cấp huyện phải xác nhận hồ sơ vị trí nguy hiểm; chủ trì, phối hợp với các đơn vị, tổ chức, cá nhân liên quan lập, quản lý và theo dõi những vị trí nguy hiểm; tổ chức giao thông, giải tỏa hành lang an toàn giao thông đường sắt; tổ chức thực hiện giảm, xóa bỏ những vị trí nguy hiểm. Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện phải chịu trách nhiệm khi để xảy ra phát sinh lối đi tự mở qua đường sắt thuộc địa bàn quản lý theo quy định của pháp luật. Bên cạnh đó, đến năm 2020, ngành Đường sắt phải hoàn thành xây dựng hồ sơ quản lý đối với các lối đi tự mở và đến năm 2025 phải hoàn thành xóa bỏ toàn bộ các lối đi tự mở còn lại…

Hy vọng, những kiến nghị nói trên sớm được thực hiện, góp phần giảm thiểu tai nạn giao thông đường sắt.