Giữ gìn hồn cốt ngàn năm bằng sức trẻ và công nghệ

Bài 1: Công nghệ – Cầu nối giữa quá khứ và hiện tại

Bảo tồn văn hóa không chỉ là việc của các nhà nghiên cứu hay cơ quan quản lý, mà mỗi bạn trẻ đều có thể đóng góp bằng cách sáng tạo nội dung số, tham gia các dự án bảo tồn, hay đơn giản là tìm hiểu và lan tỏa những giá trị văn hóa truyền thống trong đời sống hiện đại. Điều quan trọng không chỉ là giữ nguyên vẹn di sản, mà còn làm cho nó trở nên gần gũi hơn với cộng đồng, để văn hóa Thăng Long - Hà Nội không bị lãng quên giữa những đổi thay của thời đại.

Từ trách nhiệm đến hành động

Nhiều bạn trẻ ngày nay vẫn quan tâm đến lịch sử và di sản nhưng cách tiếp cận chưa thực sự gần gũi. Một số cá nhân và nhóm đã chủ động tìm hiểu, nghiên cứu và đưa văn hóa vào đời sống qua các dự án nghệ thuật, công nghệ, hay các hoạt động trải nghiệm. Việc hiểu sâu về giá trị của văn hóa Thăng Long không chỉ giúp giới trẻ tự hào về cội nguồn, mà còn tạo nền tảng để họ trở thành những người tiếp nối di sản một cách sáng tạo và phù hợp với thời đại.

Di tích, địa chỉ đỏ của Hà Nội ngày nay được ứng dụng công nghệ số, đến gần hơn với Nhân dân, du khách

Chị Đinh Thị Thùy Dung, Bí thư Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Trường THPT Bất Bạt (Ba Vì, Hà Nội), từng tham luận tại Đại hội Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam TP Hà Nội về vai trò của thanh niên trong bảo tồn văn hóa dân tộc. Theo chị, thanh niên có thể chủ động nghiên cứu, khám phá, tổ chức các sự kiện, hội thảo, triển lãm, hay phục dựng các trò chơi dân gian và loại hình nghệ thuật truyền thống. Những hoạt động này không chỉ giúp tăng cường nhận thức về văn hóa mà còn tạo ra sự kết nối giữa thế hệ trẻ với di sản dân tộc, để những giá trị văn hóa không chỉ tồn tại trong sách vở mà còn thực sự sống động trong đời sống hàng ngày.

Trong thời đại số, bảo tồn văn hóa không chỉ dừng lại ở việc lưu giữ hiện vật hay tổ chức các hoạt động truyền thống, mà còn cần tận dụng công nghệ để tiếp cận công chúng một cách hiệu quả hơn. Việc số hóa di sản bằng thực tế ảo (VR), mô hình 3D đang giúp văn hóa Thăng Long trở nên sống động hơn bao giờ hết. Các dự án tái hiện không gian Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hoàng thành Thăng Long bằng công nghệ số không chỉ mang đến trải nghiệm chân thực cho người xem mà còn giúp những giá trị lịch sử vượt qua rào cản địa lý, tiếp cận với đông đảo công chúng trong và ngoài nước.

Chị Đinh Thị Thùy Dung chia sẻ về vai trò của thanh niên trong bảo tồn văn hoá dân tộc

Mạng xã hội cũng đang trở thành công cụ lan tỏa mạnh mẽ. Không ít bạn trẻ đã sử dụng TikTok, YouTube, Facebook để sáng tạo nội dung về văn hóa Hà Nội xưa. Ví dụ điển hình là nghệ sĩ trẻ Hà Myo, người đã kết hợp hát xẩm truyền thống với âm nhạc điện tử, tạo nên những bản nhạc mang hơi thở mới nhưng vẫn giữ được hồn cốt văn hóa dân gian. Điều này cho thấy, khi văn hóa được làm mới một cách sáng tạo, nó có thể tiếp cận với giới trẻ một cách tự nhiên, không còn là những bài học khô khan mà trở thành một phần của đời sống hiện đại.

Theo PGS.TS Nguyễn Văn Huy, nguyên Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, việc bảo tồn văn hóa Thăng Long không chỉ dừng lại ở di sản vật thể như đình, chùa, mà quan trọng hơn là giữ gìn giá trị phi vật thể, bao gồm phong tục, nghệ thuật dân gian. Ông nhấn mạnh rằng giới trẻ cần đóng vai trò chủ động trong việc học hỏi, thực hành và lan tỏa những giá trị ấy, thay vì chỉ coi đó là một phần của quá khứ.

Nữ ca sĩ trẻ Hà Myo biểu diễn xẩm lan toả giá trị, văn hoá truyền thống

Biến di sản thành nguồn lực kinh tế bền vững

Bảo tồn văn hóa không chỉ dừng lại ở việc lưu giữ mà còn có thể trở thành động lực phát triển kinh tế. Ngày càng có nhiều bạn trẻ chọn khởi nghiệp từ di sản, tạo ra những sản phẩm sáng tạo dựa trên nền tảng văn hóa truyền thống. Thời trang cách tân từ chất liệu truyền thống như áo dài, vải đũi, lụa Hà Đông hay các thương hiệu ẩm thực mang đặc trưng Hà Nội như bánh cốm, phở bò đóng hộp xuất khẩu đang chứng minh rằng, khi kết hợp giữa kinh tế và văn hóa, di sản có thể trở thành giá trị sống động và bền vững.

Du lịch cộng đồng gắn với trải nghiệm di sản cũng đang là một xu hướng mới. Nhiều bạn trẻ đã tổ chức các tour du lịch khám phá các làng nghề truyền thống, nơi du khách không chỉ được tham quan mà còn trực tiếp trải nghiệm làm gốm, làm tranh dân gian. Theo TS. Trần Đoàn Lâm, nguyên Tổng Biên tập kiêm Giám đốc Nhà xuất bản Thế giới, nếu biết kết hợp khéo léo giữa công nghệ, sáng tạo và bản sắc, thế hệ trẻ có thể đưa văn hóa Thăng Long vươn xa hơn, tạo ra những giá trị kinh tế gắn liền với bảo tồn di sản.

Những tà áo dài truyền thống tôn lên nét đẹp duyên dáng của người phụ nữ Thủ đô

Bảo tồn văn hóa Thăng Long không phải là một nhiệm vụ xa vời mà chính là trách nhiệm của mỗi cá nhân, đặc biệt là thế hệ trẻ. Để làm được điều đó, mỗi bạn trẻ có thể bắt đầu từ những hành động nhỏ: tìm hiểu về lịch sử, tham gia các hoạt động bảo tồn, sáng tạo nội dung số để lan tỏa văn hóa, hay đơn giản là giữ gìn những phong tục tốt đẹp trong đời sống hàng ngày.

Thế hệ trẻ ngày nay không còn tiếp cận văn hóa theo kiểu thụ động như trước đây. Họ chủ động tìm hiểu, đặt câu hỏi và sáng tạo để giữ gìn bản sắc văn hóa. Tuy nhiên, để họ có thể làm tốt hơn vai trò này, các cơ quan văn hóa cũng cần tạo ra môi trường thuận lợi, hỗ trợ để các bạn có không gian phát huy khả năng của mình.

Bản sắc văn hóa không phải là thứ bất biến mà là hành trang để mỗi thế hệ tiếp nối và phát triển. Với sức trẻ, sự sáng tạo và công nghệ, thế hệ hôm nay đang góp phần làm cho văn hóa Thăng Long trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hiện đại, tiếp tục tô thắm thêm truyền thống ngàn năm văn hiến của Thăng Long – Hà Nội.

(Còn nữa)

Lê Dung