Phản ứng dây chuyền có thể là nguyên nhân gây đông máu khi tiêm vắc-xin Covid-19

Phản ứng dây chuyền có thể là nguyên nhân gây đông máu khi tiêm vắc-xin Covid-19 (Ảnh: Mongkolchon Akesin)

Nhóm do Tiến sĩ Andreas Greinacher dẫn đầu. Ông là người đứng đầu Viện Y học Truyền máu và Miễn dịch tại Bệnh viện Đại học Greifswald, Đức.

Nhóm nghiên cứu đã chỉ ra rằng một phản ứng dây chuyền liên quan đến chất bảo quản và một số protein nhất định trong vắc-xin có thể là nguyên nhân gây ra chứng đông hiếm gặp.

Theo The Wall Street Journal, nhóm đã hoàn thành các nghiên cứu liên quan đối với vắc-xin AstraZeneca và gần đây đã bắt đầu kiểm tra vắc-xin của Johnson & Johnson.

Greinacher cho biết, ông nghi ngờ rằng cơ chế gây ra hiếm máu đông có thể xảy ra với hai liều tiêm tiêu chuẩn vì cả hai loại vắc-xin đều được sử dụng sử dụng công nghệ vectơ adenovirus, một phiên bản sửa đổi, vô hại của virus cảm lạnh thường lây lan ở tinh tinh.

Loại virus bị biến đổi này không thể khiến bạn bị bệnh nhưng nó mang một gen từ protein gai của SARS-CoV-2, phần của virus kích hoạt phản ứng miễn dịch. Điều này cho phép hệ thống miễn dịch tạo ra các kháng thể chống lại Covid-19, dạy cơ thể cách phản ứng nếu bị nhiễm.

Nhóm của Greinacher đưa ra giả thuyết rằng, trong một số trường hợp hiếm hoi, các protein trong vắc-xin tạo ra phản ứng miễn dịch chạy trốn nhanh chóng lan truyền khắp cơ thể. Trong vắc-xin AstraZeneca, phản ứng toàn thân có thể xuất hiện, một phần do axit ethylenediaminetetraacetic (EDTA), một chất bảo quản trong thuốc tiêm và chất ổn định phổ biến được tìm thấy trong thuốc.

Trong quá trình phát triển vắc-xin, các nhà khoa học đã nuôi cấy các loại virus đã được biến đổi trong tế bào người; Trong các phân tích của mình, nhóm của Greinacher đã xác định được hơn 1.000 protein trong vắc-xin AstraZeneca có nguồn gốc từ các tế bào người này.

Sau khi vào bên trong cơ thể, vắc-xin tiếp xúc với tiểu cầu, các tế bào máu nhỏ liên quan đến quá trình đông máu. Việc tiếp xúc với vắc-xin và các protein liên quan của nó sẽ "kích hoạt" các tiểu cầu, khiến chúng thay đổi hình dạng và gửi các tín hiệu hóa học để cảnh báo hệ thống miễn dịch. Các tiểu cầu được kích hoạt cũng giải phóng một chất gọi là yếu tố tiểu cầu 4 (PF4), chất này thường giúp điều chỉnh quá trình đông máu trong cơ thể.

Mỹ gần đây đã dỡ bỏ lệnh tạm ngừng sử dụng vắc-xin Johnson & Johnson (Ảnh: AP)

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, PF4 bám vào các thành phần trong vắc xin, có thể là một số protein có nguồn gốc từ tế bào, và tạo thành các tổ hợp lớn mà hệ thống miễn dịch nhầm lẫn là mối đe dọa, giống như vi khuẩn xâm nhập. Điều đó khiến các tế bào miễn dịch tạo ra các kháng thể mới để tấn công PF4, gây ra phản ứng miễn dịch dữ dội.

Tuy nhiên, không phải tất cả các chuyên gia đều cho rằng lời giải thích này là thuyết phục.

Ngoài các vắc-xin của AstraZeneca và Johnson & Johnson, vắc-xin ngừa Covid-19 do CanSino Biologics ở Trung Quốc và Viện Nghiên cứu Gamaleya của Bộ Y tế Nga sản xuất có chứa adenovirus đã được sửa đổi. Tuy nhiên, hai loại vắc-xin sau không liên quan đến bất kỳ hiện tượng đông máu bất thường nào.

Bên cạnh đó, ngay cả với hai loại vắc-xin này, các trường hợp đông máu được ghi nhận khá hiếm.

Tính đến ngày 14/4, 168 trường hợp đông máu đã được báo cáo liên quan đến vắc-xin AstraZeneca, sau hơn 21,2 triệu liều đã được sử dụng ở Anh. Tính đến ngày 12/5, Mỹ đã ghi nhận 28 trường hợp rối loạn đông máu hiếm gặp liên quan đến vắc-xin Johnson & Johnson, trong tổng số hơn 9 triệu liều được tiêm.