Sức hút từ lĩnh vực nông nghiệp mới

Giống như nhiều cộng đồng ven biển trên thế giới, những người sống bằng nghề biển ở Vương quốc Anh đã thu hoạch và tiêu thụ rong biển trong nhiều thế kỷ.

Ở xứ Wales, bánh mì laverbread được làm từ việc nấu chín một loại rong biển gọi là laver. Đây là món ăn ngon được tôn sùng đến mức Chính phủ cho hưởng chế độ chỉ định nguồn gốc cần bảo vệ.

Rong biển là nguyên liệu nấu ăn khá phổ biến

Công dụng của rong biển không chỉ dừng lại ở bàn ăn. Ngày nay, nó được tìm thấy trong mọi thứ, từ mỹ phẩm đến các sản phẩm làm vườn và bao bì. Với những lo ngại về môi trường, an ninh lương thực và biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng, “kho báu” có thể ăn được ở biển này - trong đó có nhiều chủng loại và màu sắc - đóng vai trò quan trọng trong tương lai bền vững của Trái Đất và Vương quốc Anh đang hành động để bảo vệ và phát triển.

Cuối tháng 4/2022, một dự án được mệnh danh là “cơ sở công nghiệp rong biển chuyên dụng đầu tiên của Vương quốc Anh” đã được khai trương với hy vọng sẽ khởi động thương mại hóa một lĩnh vực đã có tiếng ở các nước khác trên thế giới. Dự án này được điều hành bởi Hiệp hội Khoa học biển Scotland với sự hợp tác của công ty thương mại SAMS Enterprise và tổ chức giáo dục UHI Argyll. Chưa hết, Chính phủ Vương quốc Anh sẽ tài trợ 407.000 bảng Anh (khoảng 495.300 USD) cho dự án.

Theo một tuyên bố từ SAMS, mục tiêu của dự án là thúc đẩy sự phát triển nghề nuôi trồng rong biển ở Vương quốc Anh. Trên hết, dự án sẽ tìm cách khám phá “các thị trường có giá trị cao” và ứng dụng nghiên cứu mới để thúc đẩy khả năng cạnh tranh trên toàn thế giới đối với sản phẩm từ rong biển.

Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với CNBC, bà Rhianna Rees - nhà nghiên cứu rong biển và điều phối viên của SAMS Enterprise đã cung cấp cách nhìn sâu sắc hơn về công việc diễn ra tại một trang trại trồng rong biển.

Những nông dân làm việc tại một trang trại trồng rong biển ở tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc

“Khi nghĩ về nông nghiệp, bạn sẽ nhớ ngay đến hệ thống thiết bị máy móc lớn, thu hoạch tự động, ít nhân công… Đó hoàn toàn không phải là những gì mà nghề trồng rong biển hướng đến. Nhìn từ bên ngoài, tất cả những gì bạn có thể thấy là nhiều sợi dây dài với đám rong biển khổng lồ. Khi thu hoạch, bạn kéo từng dây vào mạn thuyền”, bà Rhianna Rees giải thích.

Sự đơn giản của quy trình trồng rong biển là một chuyện nhưng việc thiết lập trang trại ngay từ đầu có thể là một câu chuyện hoàn toàn khác. Bà Rhianna Rees cho biết, ở Anh và Scotland, xin giấy phép xây dựng một trang trại trồng rong biển vô cùng phức tạp, tốn kém và mất thời gian. Đó là những thách thức lớn khi bắt đầu bước vào ngành này.

Bên cạnh đó, điều kiện thời tiết thay đổi không dự đoán được, các cơn bão bất thường xảy ra nhiều hơn hoặc dòng chảy thay đổi… khiến rong biển không phát triển tốt, chất dinh dưỡng không như kỳ vọng cũng là rào cản cho những ngư dân thế hệ mới.

Tại hạt Cornwall đẹp như tranh vẽ ở mũi Tây Nam nước Anh, công ty rong biển Cornish đã có thu hoạch sản phẩm từ năm 2012. Cornish nhận định ngành công nghiệp này có thể phát triển mạnh mẽ trong những năm tới.

Công ty Cornish thu hoạch rong biển tự nhiên từ các bờ biển cho mục đích thực phẩm. Năm 2017, doanh nghiệp này đã bổ sung phương thức thu hoạch gần bờ khi bắt đầu nuôi rong biển từ bào tử tại một trang trại nuôi vẹm hiện có ở vùng biển ngoài khơi Porthallow.

Ông Tim van Berkel, đồng sáng lập và là Giám đốc điều hành Công ty Cornish cho biết: “Nuôi trồng rong biển tương tự như nghề nuôi trai. Rong biển bám trên dây lơ lửng trong nước để phát triển. Hiện Công ty Cornish đang nuôi hai loại là tảo bẹ đường và rong biển.

Mặc dù đã thành lập trang trại nuôi trồng tại Porthallow nhưng hiện trọng tâm cốt lõi của công ty lại liên quan đến hoạt động khai thác gần bờ. Đó là hoạt động kinh doanh chính. Chúng tôi thu hoạch quanh năm với khoảng 5 - 6 loại rong biển khác nhau từ tự nhiên”.

Tại Anh, nhiều công ty khác cũng đang tìm cách khai thác nguồn lợi từ rong biển. Đơn cử như SeaGrown có trụ sở tại thị trấn ven biển Scarborough, Yorkshire. Công ty này đang tiến hành thiết lập một trang trại trồng rong biển ở Biển Bắc. Xa hơn về phía Bắc, các hoạt động của công ty Seaweed Farming Scotland nằm ở Oban và tập trung vào việc nuôi trồng các loài có nguồn gốc từ vùng biển ở đó. Tuy nhiên, lĩnh vực trồng rong biển thương mại của Vương quốc Anh vẫn còn đang trong giai đoạn đầu và cần một chặng đường dài để cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Một khu vực nuôi trồng rong biển rộng lớn ở Bali, Indonesia

Theo FAO, hoạt động trồng rong biển “do các nước ở phía Đông và Đông Nam Á thống trị”. Ngành công nghiệp này có tiềm năng phát triển rất lớn. Riêng lĩnh vực nuôi trồng rong biển tạo ra 14,7 tỷ USD vào năm 2019.

Các trang trại nuôi trồng rong biển ở Châu Á thường có quy mô lớn, trải rộng cả khu vực như ở tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc. Bên cạnh các sản phẩm thương mại thu được từ việc nuôi trồng rong biển thì ngành này còn mang lại nhiều lợi ích khác. Đặc biệt, trồng rong biển không cần nước ngọt.

Mỹ cũng coi nghề trồng rong biển là lĩnh vực mới nổi với “hàng chục trang trại” quy mô lớn ở vùng biển ngoài khơi New England, Alaska và Tây Bắc Thái Bình Dương. Các chuyên gia của Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương quốc gia (NOAA) cho biết “rong biển có khả năng hút carbon dioxide và sử dụng nó để phát triển. Ngoài ra, nó còn “ăn” nitơ và phốt pho. Vì thế, chúng là thứ vũ khí rất quan trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu của Trái Đất”.

Mặc dù các công ty ở Mỹ có những lo ngại liên quan đến việc cấp phép nuôi trồng rong biển ở một số vùng nhưng ngành công nghiệp này vẫn mở rộng trong những năm gần đây. Theo NOAA, đó là lĩnh vực nuôi trồng thủy sản phát triển nhanh nhất. Theo đó, năm 2019, các nông dân ở Alaska sản xuất hơn 50.800 tấn rong biển, tăng 200% so với vụ thu hoạch thương mại đầu tiên vào năm 2017.

Trên toàn thế giới, ngành công nghiệp trồng rong biển dường như đã mở rộng nhanh chóng trong hai thập kỷ qua. Báo cáo của FAO cho biết, sản lượng rong biển toàn cầu đã tăng từ 10,6 triệu tấn năm 2000 lên 32,4 triệu tấn vào năm 2018.

Tuy nhiên, tất cả không thuận buồm xuôi gió. Quỹ Động vật hoang dã thế giới (WWF) lưu ý, trong một số trường hợp, các loài rong biển đã xâm lấn ra bên ngoài phạm vi sinh sống tự nhiên của chúng. WWF cũng cảnh báo các cấu trúc dây thừng của trang trại trồng rong biển là mối lo ngại tiềm ẩn đối với các loài sinh vật biển khác.

Hoàng Châu