Tạo những điều kiện vững chắc cho kỷ nguyên vươn mình của đất nước

Giáo sư, Tiến sỹ Trần Tuấn Anh - Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho rằng, nghị quyết có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, tạo ra những điều kiện và cơ sở vững chắc để đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Tạo ra môi trường năng động và thực tế hơn

Đánh giá về tầm nhìn chiến lược của Đảng ta trong việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới, sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Giáo sư, Tiến sỹ Trần Tuấn Anh cho biết, nghị quyết đã xác định rõ thực hiện thắng lợi mục tiêu đến năm 2030 Việt Nam trở thành nước phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

Trong đó, nghị quyết nhấn mạnh vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực then chốt để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao năng suất lao động và cải thiện năng lực cạnh tranh quốc gia.

Nghị quyết đề xuất các cơ chế, chính sách đột phá, ưu tiên và khuyến khích phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo như: Đầu tư tài chính, phát triển nhân lực chất lượng cao, cải cách hành chính, và khuyến khích hợp tác công - tư...

Theo Giáo sư, Tiến sỹ Trần Tuấn Anh, việc nhấn mạnh chuyển đổi số quốc gia cho thấy, Đảng ta đã nhận thức rõ rằng Việt Nam cần tận dụng cơ hội từ công nghệ số để phát triển nhanh hơn, thu hẹp khoảng cách với các quốc gia phát triển. Tầm nhìn chiến lược của Đảng ta tập trung vào phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ và số hóa.

Đồng thời, xây dựng một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo là yếu tố cần thiết để thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp và sáng tạo trong xã hội. Hơn hết, nghị quyết thể hiện sự nắm bắt kịp thời các xu thế toàn cầu như toàn cầu hóa, chuyển dịch chuỗi cung ứng và tăng cường cạnh tranh công nghệ giữa các nước, thể hiện tính dự báo và thích ứng với xu thế toàn cầu, hội nhập quốc tế.

Giáo sư, Tiến sỹ Trần Tuấn Anh khẳng định, Nghị quyết 57 không chỉ là "kim chỉ Nam" mà còn là động lực chính trị quan trọng để xây dựng Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo; tạo định hướng chiến lược và cơ sở lý luận cho công tác xây dựng luật, đặc biệt là định hướng xây dựng các cơ chế, chính sách ưu tiên.

Với những cam kết về cơ chế, chính sách ưu tiên như tăng cường đầu tư, cải cách thủ tục hành chính, hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo, thúc đẩy sự hợp tác liên kết giữa các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp...

Nghị quyết 57 giúp tạo ra môi trường năng động và thực tế hơn để sớm đưa các kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ vào thực tiễn. Đặc biệt, sự chấp nhận rủi ro, đầu tư mạo hiểm trong nghiên cứu khoa học cho phép nhà khoa học khai phá ý tưởng mới, những sáng tạo mới.

Nghị quyết 57 cũng đề cập đến nhiều lĩnh vực đang nổi lên như trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, năng lượng tái tạo, dữ liệu lớn và chuyển đổi số. Điều này mở ra những cơ hội tiếp cận công nghệ tiên tiến với không gian sáng tạo rộng mở.

Động lực để phát triển khoa học và công nghệ

Giáo sư, Tiến sỹ Trần Tuấn Anh phân tích, với quan điểm và cách tiếp cận mới, 7 nhóm nhiệm vụ và giải pháp của Nghị quyết 57 là tổng hòa giữa các yếu tố nền tảng và các yếu tố đột phá. Tư tưởng đột phá về đổi mới tư duy, xác định quyết tâm chính trị mạnh mẽ, quyết liệt lãnh đạo, chỉ đạo được nhấn mạnh ngay đầu tiên trong phần nhiệm vụ giải pháp là yếu tố rất quan trọng, quyết định cho thành công của Nghị quyết.

Theo đó, nhóm nhiệm vụ về hoàn thiện thể chế, giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tổ chức, cán bộ, tài chính, chuyên môn cho các tổ chức nghiên cứu khoa học và công nghệ công lập, được sử dụng ngân sách nhà nước thuê chuyên gia, sử dụng tài sản hữu hình và trí tuệ để liên kết, hợp tác với các tổ chức, doanh nghiệp... thực sự là động lực để phát triển khoa học và công nghệ, sớm đưa những kết quả nghiên cứu vào thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội.

Các nhóm nhiệm vụ về tăng cường đầu tư, hoàn thiện về hạ tầng, phát triển trọng dụng nhân lực, nhân tài, hợp tác quốc tế đã theo đúng xu thế phát triển về khoa học công nghệ của các nước tiên tiến trên thế giới.

Đồng thời, việc đẩy mạnh hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số ở các cơ quan trong hệ thống chính trị và cả trong doanh nghiệp sẽ tạo sự đồng bộ, góp phần tạo điều kiện để Việt Nam tận dụng cơ hội từ cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đưa đất nước phát triển trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình.

Để trở thành lực lượng nòng cốt đưa Việt Nam tiến lên con đường phát triển như mong muốn của Tổng Bí thư Tô Lâm, Giáo sư, Tiến sỹ Trần Tuấn Anh nhận định, các nhà khoa học cần tiếp tục chủ động, sáng tạo và tận dụng tối đa tiềm năng của mình, không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, cập nhật kiến thức, định hướng nghiên cứu gắn liền với thực tiễn, với doanh nghiệp; chủ động tham gia giải quyết các vấn đề lớn của đất nước như biến đổi khí hậu, an ninh lương thực và phát triển bền vững...

Đồng thời, truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm cho thế hệ trẻ qua giảng dạy và hướng dẫn nghiên cứu; truyền cảm hứng, thúc đẩy tinh thần yêu khoa học và khuyến khích sáng tạo trong cộng đồng, đặc biệt là học sinh, sinh viên.

Bên cạnh đó, dựa trên kinh nghiệm và kiến thức nghiên cứu của mình, các nhà khoa học cần tham gia tích cực trong đề xuất các chính sách phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, trở thành cầu nối giữa cộng đồng khoa học và các cơ quan hoạch định chính sách để đảm bảo các chính sách phù hợp với thực tiễn.