Bài 5: Truyền cảm hứng hình thành thế hệ trẻ khát khao sáng tạo

Lấy người trẻ làm trung tâm sáng tạo

Từ khi Hà Nội tham gia vào mạng lưới các thành phố sáng tạo, giới trẻ Thủ đô đã phát huy những thế mạnh, sự nhạy bén khi tham gia vào quá trình xây dựng các không gian sáng tạo, qua đó cụ thể hóa chủ trương, chính sách, kế hoạch của TP Hà Nội. Tư duy phát triển sản phẩm văn hóa để mang về giá trị kinh tế lớn đã và đang trỗi dậy trong lớp người trẻ và cả lớp người biết nhanh nhạy đón làn sóng phát triển đầy tiềm năng của thế giới để tìm hướng đi riêng, định hình bản sắc của mình.

Theo nhiều chuyên gia, khi tham gia các hoạt động, giới trẻ đã đóng góp những góc nhìn, kiến thức khác nhau để tạo ra sự hấp dẫn, động lực cho sự phát triển của Thủ đô. Đơn cử như trong sự kiện “Tuần lễ sáng tạo Hà Nội”, các nhóm sinh viên biến những chủ đề khá quen thuộc với Hà Nội như: Tháp rùa, Nhà hát Lớn, cầu vượt, hầm chui đường bộ trở thành những tác phẩm nghệ thuật. Thông qua các ý tưởng sáng tạo, giới trẻ đã biến những công trình vốn tẻ nhạt trở thành địa điểm hấp dẫn của Thủ đô.

Hay cuộc thi “Ký họa Văn Miếu - Quốc Tử Giám” dù mới được tổ chức lần đầu tiên nhưng đã thu hút lớn tác giả dự thi. Điều này thể hiện sự quan tâm đặc biệt của thế hệ trẻ với những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

Huy động sự quan tâm của giới trẻ vào các hoạt động sáng tạo sẽ tạo ra sự tái sinh của văn hóa

Theo PGS. TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, nếu chúng ta biết huy động sự quan tâm của giới trẻ vào các hoạt động sáng tạo thì sẽ tạo ra sự tái sinh của văn hóa, động lực mới để thu hút người dân, du khách. Việc huy động được giới trẻ tham gia đã tạo ra cách nhìn khác, cập nhật hơn với thế giới, khiến cho một dự án nói riêng hay cả đô thị trở nên hấp dẫn hơn.

Tuy nhiên, một trong những điểm yếu hiện nay của Việt Nam nói chung, Hà Nội nói riêng là chưa tạo ra nhiều năng lượng sáng tạo với học sinh, sinh viên. Trong trường học, học viên vẫn được giảng dạy theo hướng thầy đọc, trò chép, giáo viên giảng gì học sinh học theo, dẫn đến sự nhàm chán. Thực tế này đòi hỏi nếu muốn có động lực mới trong phát triển phải thay đổi mô hình, cách thức giáo dục sang giáo dục sáng tạo.

Khi tạo ra được lớp thế hệ trẻ khát khao sáng tạo, hàng triệu người bao gồm cư dân Hà Nội và khách du lịch không chỉ tiếp cận với các di tích, lịch sử ngàn năm văn hiến mà còn có cơ hội trải nghiệm các sản phẩm, dịch vụ và nền tảng văn hóa sáng tạo mới.

Đồng thời, hợp tác các bên được thiết lập sẽ tạo ra môi trường lấy giới trẻ làm trung tâm trong ngành công nghiệp sáng tạo. Các tài năng sáng tạo Việt Nam, đặc biệt là các nhà sáng tạo trẻ được trao quyền để đóng góp và tác động vào những chương trình phát triển của TP Hà Nội.

Đẩy mạnh giáo dục sáng tạo

Sau khi Hà Nội gia nhập Mạng lưới Thành phố sáng tạo, UNESCO đã làm việc với lãnh đạo thành phố và chính quyền Trung ương để hiện thực hóa tầm nhìn Hà Nội trở thành Thủ đô sáng tạo. Trong đó, UNESCO phối hợp với các đối tác là UN Habitat, UNIDO và với sự hỗ trợ của Tập đoàn SOVICO phát triển dự án “Huy động nguồn lực văn hóa và sự tham gia của thanh niên cho Thủ đô sáng tạo Hà Nội” với khẩu hiệu “ Rethink (Nghĩ khác) Hà Nội”.

Với dự án này, UNESCO mong muốn làm nổi bật và kết nối những điều đã và đang diễn ra trong nền công nghiệp văn hóa sáng tạo của thành phố. Chính giới trẻ sẽ là trọng tâm của cả ba hợp phần dự án, kết nối trực tiếp với ba tổ chức để xác định, thiết kế và thực hiện các hoạt động liên quan.

“Những nỗ lực của chúng ta sẽ được hiện thực hóa bởi suy nghĩ, tiếng nói và bàn tay của giới trẻ. Chúng ta tiếp nối tầm nhìn của thành phố và những nỗ lực của Đảng, đặt thanh niên vào vị trí trung tâm bởi họ chính là nòng cốt, nguồn tài nguyên quý giá nhất của quốc gia. Chính người trẻ là những tác nhân chủ chốt cho sự đổi mới của xã hội”, đại diện UNESCO cho hay.

Cũng theo đại diện UNESCO, các chuyên gia nhấn mạnh đặc biệt vào tầm quan trọng của hợp phần “Giáo dục sáng tạo”, bởi Hà Nội chỉ có thể phát triển được sự sáng tạo khi đẩy mạnh giáo dục về sáng tạo.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội nhận đinh: Khi xây dựng thành phố sáng tạo, chúng ta cũng mong muốn thay đổi giáo dục sáng tạo. Vì vậy, hai vấn đề này phải song hành và tạo điều kiện cho nhau. Giáo dục sáng tạo có thể bằng nhiều cách, qua nghệ thuật, qua áp dụng công nghệ… song điểm then chốt là tạo ra con người hiểu biết, đam mê với sáng tạo, khao khát sáng tạo.

Không gian sáng tạo tại Trung tâm văn hóa Pháp (Ảnh: Lại Tấn)

Còn theo PGS. TS Chu Cẩm Thơ, Viện Khoa học giáo dục Việt Nam, để có sáng tạo bền vững, chúng ta cần có công dân sáng tạo, làm chủ và nâng tầm sáng tạo bắt đầu từ những trẻ em được giáo dục sáng tạo.

Những năm qua, Hà Nội tập trung vào giáo dục nếp sống văn minh, thanh lịch và đã thu được những thành tựu nhất định. Trong giai đoạn tiếp theo, Hà Nội cần chuyển đổi, tập trung vào giáo dục văn minh, thanh lịch với nền tảng là tư duy sáng tạo, tư duy thiết kế...

“Hà Nội có thể đặt mục tiêu, trong năm học, mỗi học sinh sẽ thiết kế một sản phẩm sáng tạo dựa trên áp dụng kĩ thuật Algorithm sáng tạo, tư duy thiết kế; Từ đó tạo ra hệ sinh thái với các dự án học tập, triển lãm, thực hành, kết nối sáng tạo thực sự”, bà Thơ đề xuất.

Phó Bí thư Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong cho biết, thành phố hiện tập trung 80% các trường đại học, cao đẳng; 65% các nhà khoa học, tri thức có tình độ từ tiến sĩ trở lên đang sinh sống trên địa bàn… Chưa kể đến yếu tố dân số trẻ, trình độ học vấn cao; Tầng lớp trung lưu trong giới trẻ đang gia tăng…

Vì vậy, bên cạnh những mục tiêu đã đặt ra để phát triển công nghiệp văn hóa, Hà Nội cũng đặt mục tiêu phát triển giáo dục văn hóa trong nhà trường để tạo dựng lớp trẻ vừa là người phát triển vừa là người tiêu dùng công nghiệp văn hóa.

Để đưa công nghiệp văn hóa thành ngành kinh tế mũi nhọn đúng như tiềm năng thế mạnh của nó và hiện thực hóa danh hiệu Thành phố sáng tạo, Hà Nội còn nhiều việc cần phải làm. Với bản tính năng động, tiên phong, gương mẫu, tin tưởng rằng, Hà Nội sẽ một lần nữa hiện thực hóa tầm nhìn và khát vọng của mình.