Kiến tạo lợi thế mới thu hút các nhà đầu tư chiến lược

Luôn nằm trong nhóm dẫn đầu cả nước về thu hút vốn đầu tư

Những kết quả đạt được trong thu hút đầu tư nhiều năm qua đã đóng góp không nhỏ vào sự phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô. Trong xu thế dịch chuyển chuỗi cung ứng và đầu tư nước ngoài vào Việt Nam, Hà Nội luôn là một trong những địa phương có nhiều tiềm năng hấp dẫn để đón nhận dòng vốn dịch chuyển đó.

Những năm qua, Hà Nội đã triển khai nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, hỗ trợ hiệu quả các doanh nghiệp

Theo Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội, giai đoạn 2008-2022, tổng vốn đầu tư phát triển toàn xã hội huy động gần 4,04 triệu tỷ đồng, tăng hàng năm 11,04%. Cơ cấu đầu tư xã hội dịch chuyển rõ nét, khu vực nhà nước giảm từ 51% năm 2010 xuống còn khoảng 34,3%; Khu vực ngoài nhà nước tăng nhanh, từ 35,3% lên khoảng 54,8%.

Lũy kế đến 2022, thành phố đã thu hút mới trên 4.500 dự án FDI với tổng vốn đầu tư đăng ký trên 33 tỷ USD. Các doanh nghiệp FDI đã đóng góp trên 10% thu ngân sách, 11% số lao động trong các doanh nghiệp, 11% vốn đầu tư phát triển toàn xã hội.

Từ khi được mở rộng, kinh tế Thủ đô giữ vị trí đầu tàu và là động lực phát triển Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và ngày càng đóng vai trò quan trọng đối với kinh tế của cả nước. Đáng chú ý, môi trường đầu tư, kinh doanh từng bước được cải thiện. Thành phố đã ban hành và thực hiện các kế hoạch hàng năm về: Cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, phát triển doanh nghiệp, xúc tiến đầu tư... Thành phố cũng kịp thời đối thoại, lắng nghe ý kiến của doanh nghiệp để tìm cách hỗ trợ nhằm khôi phục sản xuất, kinh doanh bằng các giải pháp quyết liệt, hiệu quả.

Những yếu tố trên khiến các nhà đầu tư trong và ngoài nước đặt niềm tin đầu tư vào Hà Nội. Đây cũng là tiền đề để Hà Nội thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tăng cường hội nhập quốc tế, đồng thời khẳng định vị thế Thủ đô, đưa Hà Nội xứng tầm là trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về kinh tế và ngoại giao, góp phần thúc đẩy hợp tác trên nhiều lĩnh vực như kinh tế, đầu tư, thương mại, du lịch…

Cần có quy định cụ thể hơn, tạo thuận lợi cho nhà đầu tư

Mặc dù Hà Nội luôn nằm trong nhóm dẫn đầu cả nước về thu hút vốn đầu tư nhưng nhiều chuyên gia cho rằng, những kết quả trên vẫn chưa xứng với tiềm năng phát triển của Thủ đô. Để đạt được hiệu quả trong việc chủ động thu hút đầu tư hơn nữa, Hà Nội cần xây dựng thêm các chính sách nhằm đa dạng các lĩnh vực đầu tư, tăng khả năng tiếp cận hỗ trợ đầu tư đối với các doanh nghiệp, nhà đầu tư.

Trung tâm Xúc tiến Đầu tư,Thương mại, Du lịch Hà Nội (HPA) phối hợp với Hội Doanh nghiệp trẻ Hà Nội tổ chức không gian quảng bá, giới thiệu tiềm năng, cơ hội đầu tư, kết nối giao thương giữa các tổ chức, doanh nghiệp, nhà đầu tư

Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) dành chương IV để đề cập về vấn đề tài chính ngân sách và huy động nguồn lực đầu tư phát triển Thủ đô. TS Nguyễn Thị Yến (Trường Đại học Luật Hà Nội) đánh giá, dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) bổ sung nhiều quy định mới, trong đó có quy định về nhà đầu tư chiến lược vào Thủ đô. Các quy định về nhà đầu tư chiến lược chỉ nằm trong một điều của dự thảo nhưng khá chi tiết, từ quy định về danh mục dự án, ngành nghề thu hút nhà đầu tư chiến lược; Các điều kiện mà nhà đầu tư chiến lược phải đáp ứng; Các ưu đãi mà nhà đầu tư chiến lược được hưởng; Trình tự, thủ tục lựa chọn nhà đầu tư chiến lược.

Các quy định này về cơ bản đã đáp ứng được yêu cầu, tuy nhiên có phần chưa đầy đủ, chưa rõ ràng cần được hoàn thiện hơn trong dự thảo Luật. TS Nguyễn Thị Yến cho rằng, việc nhà đầu tư chứng minh năng lực về tài chính, năng lực quản trị, công nghệ phải được thể hiện bằng các minh chứng cụ thể và phải đáp ứng trong suốt quá trình thực hiện dự án. Hà Nội có thể tham khảo Nghị quyết 98/2023/QH15 ngày 24/6/2023 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh. Nghị quyết này quy định năng lực tài chính mà nhà đầu tư chiến lược phải đáp ứng bằng số tiền cụ thể, tương ứng với các lĩnh vực mà nhà đầu tư dự định đầu tư (khoản 3 Điều 7). Có như vậy, nhà đầu tư mới có thể thực hiện được các dự án trọng điểm, có ý nghĩa quyết định đến vị thế đầu tàu của Thủ đô.

Đi kèm với điều kiện này, thành phố cần quy định cơ chế kiểm tra, giám sát chặt chẽ nhà đầu tư chiến lược; Quy định về chế tài nếu nhà đầu tư không đáp ứng được yêu cầu. Điều này sẽ tránh được trường hợp có thể ngay từ thời điểm được lựa chọn, nhà đầu tư sẽ tìm mọi cách để đáp ứng được tiêu chuẩn, điều kiện của nhà đầu tư chiến lược (Ví dụ: Vay vốn tại ngân hàng để đáp ứng điều kiện về vốn) nhưng sau khi được lựa chọn trở thành nhà đầu tư chiến lược để thực hiện dự án, họ lại không đảm bảo điều kiện trong suốt quá trình thực hiện (Ví dụ: Rút vốn để trả nợ ngân hàng, dẫn đến năng lực tài chính không đảm bảo...). Các nội dung này có thể được quy định tại 1 điều của dự thảo Luật, có thể được hướng dẫn trong Nghị định quy định chi tiết thi hành Luật nhưng phải rõ ràng, cụ thể và đảm bảo tính khả thi.

Ngoài ra, TS Nguyễn Thị Yến nhận định, điều kiện có “kinh nghiệm thực hiện thành công ít nhất một dự án tương tự với tổng mức đầu tư ít nhất bằng mức vốn quy định đối với danh mục dự án, ngành nghề thu hút nhà đầu tư chiến lược theo quy định tại khoản 1 Điều này” khó khả thi. Bởi các dự án trọng điểm của Thủ đô không quá nhiều và không dự án nào hoàn toàn tương tự với dự án nào, nhất là thực hiện trong danh mục dự án, ngành nghề thu hút nhà đầu tư chiến lược vào Thủ đô.

"Nếu phải thực hiện thành công ít nhất một dự án tương tự với tổng mức vốn quy định đối với danh mục dự án, ngành nghề thu hút nhà đầu tư chiến lược mới thỏa mãn một trong ba điều kiện, Dự thảo đang bó hẹp đối tượng nhà đầu tư được lựa chọn để trở thành nhà đầu tư chiến lược. Vì có những nhà đầu tư có đủ năng lực về tài chính, năng lực quản trị, công nghệ và có thể đã thực hiện nhiều dự án đầu tư lớn, quan trọng nhưng nếu chưa từng thực hiện dự án nào tương tự như dự án nhà đầu tư dự định tham gia thì sẽ không thỏa mãn điều kiện. Hơn nữa, để “có kinh nghiệm”, nhà đầu tư phải “đã thực hiện dự án” nhưng để “thực hiện dự án” tương tự, đòi hỏi phải “có kinh nghiệm” mới thỏa mãn điều kiện. Vì thế theo tôi, quy định này nếu được thông qua sẽ khó áp dụng và bỏ sót các nhà đầu tư có đầy đủ tiềm lực, có nhiều kinh nghiệm triển khai các dự án quan trọng nhưng không “tương tự” như dự án mà nhà đầu tư dự định tham gia.

Do đó, dự thảo Luật nên chỉnh sửa điều kiện này, bỏ chữ “tương tự” và giữ nguyên các nội dung khác. Như thế sẽ làm tăng tính khả thi của quy định này, đồng thời tạo điều kiện cho Thủ đô có thể lựa chọn được các nhà đầu tư đáp ứng yêu cầu khi triển khai các dự án trọng điểm", TS Nguyễn Thị Yến nhấn mạnh.

Theo TS. Vũ Nhữ Thăng, Phó Chủ tịch phụ trách Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia, dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) đã xác định phạm vi, đối tượng các lĩnh vực được ưu đãi để thu hút nhà đầu tư chiến lược. Tuy nhiên, dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) cần làm rõ căn cứ, đánh giá cụ thể các tiêu chí để xác định quy mô của dự án cũng như năng lực nhà đầu tư đảm bảo phù hợp quy hoạch tổng thể. Đơn cử, đối với trung tâm đổi mới sáng tạo, nếu quy mô vốn tối thiểu quy định chưa phù hợp có thể dẫn đến việc xuất hiện quá nhiều (hoặc quá ít) các dự án, phá vỡ quy hoạch, định hướng; Yêu cầu quy mô vốn nhà đầu tư chiến lược phù hợp với từng nhóm ngành nghề ưu tiên. Mức sàn cao có thể là yếu tố cần thiết để đảm bảo được chất lượng, quy mô dự án cũng như năng lực nhà đầu tư tuy nhiên cũng cần thu hút đủ số lượng các dự án theo mục tiêu cũng như tính đến tính khả thi và phù hợp với năng lực nhà đầu tư.

Bên cạnh đó, TS. Vũ Nhữ Thăng lưu ý rằng, việc lựa chọn nhà đầu tư chiến lược nếu theo quy trình thông thường thì các doanh nghiệp, tập đoàn lớn khó tham gia do không xác định được lộ trình triển khai, thời gian thực hiện dài, nguy cơ ảnh hưởng đến thương hiệu và giá trị doanh nghiệp (nếu không được lựa chọn). Vì vậy, dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) cần có những quy định cụ thể hơn, tạo thuận lợi cho nhà đầu tư trong việc triển khai các dự án thuộc danh mục ưu tiên.