Người Việt Nam tiêu tốn khoảng 3 tỷ USD mỗi năm cho uống bia, rượu: “Thành tích”… đáng sợ

Với 3,4 tỷ lít bia và 70 triệu lít rượu được tiêu thụ trong năm 2015, đồng nghĩa việc người dân Việt Nam đang tiêu tốn khoảng 3 tỷ USD mỗi năm cho việc uống bia rượu. Con số này ngang bằng kim ngạch xuất khẩu gạo một năm của cả nước. Là một đất nước nghèo, năng suất lao động còn thấp, "thành tích" về bia rượu như hiện nay đang đặt ra nhiều vấn đề đáng báo động...

Từ những con số đối nghịch đến…

Theo báo cáo của Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA) trong 10 năm qua, lượng rượu bia trung bình sử dụng trên thế giới không tăng, trong khi đó ở Việt Nam lại tăng trưởng theo chiều thẳng đứng. Thống kê cho thấy, năm 2015, sản lượng sản xuất và tiêu thụ bia ở Việt Nam đạt 3,4 tỷ lít, tăng 10% so với năm trước và tăng gần 41% so với năm 2010. Đó là chưa kể một lượng lớn bia nhập khẩu không thống kê được.

Mùa hè nóng nực, những quán bia ở Hà Nội luôn chật cứng người.Ảnh: Thái Nguyên

Báo cáo cũng chỉ ra, trong bốn tháng đầu năm nay, sản lượng bia cả nước đã "cán mốc" một tỷ lít. Con số khủng khiếp này cho thấy, trung bình mỗi người Việt uống 38 lít bia/năm, gấp hơn bốn lần mức trung bình trên toàn thế giới. Theo ước tính đến năm 2020, sản lượng bia của nước ta sẽ đạt hơn bốn tỷ lít/năm, tính ra bình quân mỗi người Việt tiêu thụ khoảng 60 - 70 lít bia/năm. Những năm gần đây, lượng tiêu thụ đồ uống có cồn, cụ thể là bia của Việt Nam tăng nhanh vào bậc nhất thế giới.

Sự “tăng trưởng” đáng nể này của người tiêu dùng Việt Nam đã thu hút hàng loạt nhà đầu tư tham gia vào thị trường bia Việt Nam, với hơn 30 thương hiệu bia trong nước và quốc tế. Ngoài 400 cơ sở sản xuất bia đang hoạt động, vẫn có nhiều nhà máy bia tiếp tục mọc lên. Cùng với đó, rất nhiều hãng bia ngoại cũng chen nhau đưa hàng vào bán tại Việt Nam. Tại các siêu thị, cửa hàng bán lẻ,... bia ngoại nhập được bày bán khá phổ biến. Nhiều thương hiệu bia nhập khẩu như Corona, Budweiser, Erdinger, Bit Burger, Cooper,... xuất xứ Mexico, Đức, Bỉ, Hà Lan,... đã trở nên quen thuộc với nhiều người, cho dù giá các loại bia này cao gấp 2 - 3 lần so với bia sản xuất trong nước.

Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu giá cả (Bộ Tài Chính) nhận định: “Sự tăng trưởng nóng của ngành sản xuất bia sẽ đem lại cả hai mặt: Lợi ích và thiệt hại cho nền kinh tế cũng như đời sống xã hội. Dù cho ngành bia có đóng góp cho ngân sách Nhà nước hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm nhưng rõ ràng đây không phải ngành công nghiệp đem lại hiệu quả thiết thực cho nền kinh tế và sự phát triển bền vững của đất nước. Mặc dù sản xuất và tiêu thụ bia vào loại "khủng" song bia Việt Nam lại không có tiếng tăm trên thị trường quốc tế. Các quốc gia nổi tiếng về bia như Đức, Bỉ, Hà Lan, CH Séc... đều dành ra một sản lượng khá lớn để xuất khẩu. Trong khi đó, sản lượng 3,4 tỷ lít bia/năm của Việt Nam được sản xuất ra không thể xuất khẩu, mà chỉ tập trung phục vụ nhu cầu trong nước...”, TS Long nói.

Nhiều hệ lụy

Theo cảnh báo của Bộ Y tế, việc lạm dụng bia rượu sẽ phát sinh nhiều loại bệnh tật, thậm chí là giảm tuổi thọ. Thống kê của Tổ chức Y tế thế giới cho thấy, “Đồ uống có cồn là một trong năm nguyên nhân hàng đầu gây tàn tật và tử vong trên thế giới. Ngoài ra, nó còn là nguyên nhân của 5,1% gánh nặng bệnh tật toàn cầu, trở thành vấn đề lớn của các quốc gia đang phát triển, trong đó có Việt Nam” – một bác sĩ Bệnh viện Bạch Mai cho biết.

Không những vậy, theo thống kê của ủy ban An toàn giao thông quốc gia, khoảng 20% các trường hợp tử vong do tai nạn giao thông ở Việt Nam có nguyên nhân sử dụng đồ uống có cồn. Ngoài ra, vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm và trật tự xã hội, hạnh phúc gia đình,... đang tiềm ẩn nhiều nguy cơ đáng lo ngại. Nhiều vụ bạo lực gia đình đáng tiếc xuất phát từ việc sử dụng rượu bia.

Hệ lụy từ bia rượu là qua lớn và ai cũng biết nhưng thói quen lạm dụng bia rượu đã dần tiêm nhiễm đến cả những người trẻ. Vui uống, buồn cũng uống, uống với đủ mọi lý do, nhiều người còn coi đó là một nét "văn hóa" của người Việt. Tuy nhiên, phía sau đặc trưng "văn hóa" kỳ cục ấy là những hệ lụy nặng nề mà bia rượu đã và đang gây ra cho xã hội.

Với 3,4 tỷ lít bia và 70 triệu lít rượu được tiêu thụ trong năm 2015, đồng nghĩa việc người dân Việt Nam đang tiêu tốn khoảng 3 tỷ USD mỗi năm cho việc uống bia rượu. Con số này ngang bằng kim ngạch xuất khẩu gạo một năm của cả nước. So với các nước trong khu vực như Thái Lan, Singapore,... GDP bình quân đầu người nước ta thấp hơn nhiều nhưng mức tiêu thụ bia cao hơn hẳn. Chỉ so ở khu vực Đông - Nam á, nước ta chỉ đứng thứ 8 về kinh tế nhưng lại dẫn đầu về tăng trưởng ngành rượu bia. Là một đất nước nghèo, năng suất lao động còn thấp, "thành tích" về bia rượu như hiện nay đáng để mỗi người trong chúng ta phải suy nghĩ.

Vậy làm gì để đẩy lùi “nạn” bia rượu, TS Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương đề xuất, tăng mạnh thuế của mặt hàng này để giảm tiêu dùng. Ông Doanh cho rằng Chính phủ cần quy định chặt chẽ việc dùng tiền ngân sách cho chiêu đãi, rượu bia, nghiêm cấm dùng rượu mạnh trong chi ngân sách; đồng thời, tăng mạnh thuế tiêu thụ đặc biệt vào rượu, bia, tăng giá bán và cấm quảng cáo các sản phẩm này trên truyền hình. Còn đối với người dân, mỗi người cần nâng cao ý thức bản thân, điều chỉnh việc sử dụng rượu bia sao cho có chừng mực và đặc biệt là hạn chế nạn buôn lậu bia rượu.

Nam Trang