Những xe hàng rong có thể giúp Trung Quốc thoát khỏi khủng hoảng việc làm

Quầy bán bánh mì dẹt truyền thống dọc theo đường Tân Cương, Bắc Kinh, Trung Quốc vào năm 1999 (Ảnh: CNN)

Bài liên quan

Virus cúm lợn có khả năng trở thành đại dịch mới ở Trung Quốc

Thành phố có đập Tam Hiệp ngập chìm trong mưa lũ

Lý do Trung - Ấn căng thẳng dữ dội ở khu vực biên giới vào thời điểm này

Bệnh nhân Covid-19 ở Bắc Kinh xuất hiện triệu chứng lạ

Dữ liệu vệ tinh cho thấy virus SARS-CoV-2 có thể đã tấn công Trung Quốc sớm hơn thực tế

Quay lại phương thức kinh doanh cũ

Vào tháng trước, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường biểu dương thành phố Thành Đô, tỉnh Tứ Xuyên vì đã tạo ra 100.000 việc làm chỉ sau một đêm bằng cách thiết lập hàng chục nghìn quầy hàng trên đường phố, nơi thường bán thức ăn, rau quả tươi, quần áo và đồ chơi.

Phát biểu tại một cuộc họp ở Bắc Kinh, Thủ tướng Trung Quốc cho rằng: “Chính phủ cần phải cố gắng nhiều hơn để tạo ra việc làm mới bằng cách “vượt qua những khuôn mẫu”. Trên thực tế, Trung Quốc có lực lượng lao động khoảng 900 triệu người. Nếu không có việc làm, những người này và gia đình sẽ chết đói. Ngược lại, nếu tạo cơ hội cho họ, 900 triệu lao động có thể tạo ra khối tài sản khổng lồ”.

Bên cạnh đó, ông cũng chỉ ra rằng có khoảng 600 triệu người Trung Quốc, tương đương 43% dân số, chỉ kiếm được 1.000 nhân dân tệ mỗi tháng (khoảng 141 USD). Ông cũng đưa ra ví dụ về một công nhân nhập cư ở độ tuổi 50 làm việc trong thành phố hơn 30 năm nhưng không thể tìm được việc trong năm nay.

Thông điệp này của ông Lý Khắc Cường được đưa ra đúng vào thời điểm nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang trong giai đoạn căng thẳng. Quý I năm nay, GDP của Trung Quốc đã sụt giảm lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ. Tỷ lệ thất nghiệp cũng trở nên tồi tệ hơn kể từ khi dịch Covid-19 xuất hiện. Ước chừng khoảng 80 triệu người đã bị mất việc làm theo các cuộc điều tra không chính thức. Trước khi dịch bệnh bùng phát, các nhà chức trách cho biết họ cần tạo ra khoảng 11 triệu việc làm mới mỗi năm nhằm giúp vấn đề việc làm của Trung Quốc ổn định.

Tuy nhiên, ý tưởng của Thủ tướng Lý Khắc Cường vấp phải nhiều ý kiến trái chiều. Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc (CCTV) cho rằng một dòng người bán hàng rong trong các thành phố lớn thể hiện sự “thiếu văn minh”. Nó cũng khiến cho Trung Quốc giống như bị lùi lại vài thập kỷ trước.

Địa phương đi đầu

Tạ Y Y, du học sinh thất nghiệp do Covid-19 đã thực hiện theo đề xuất của Thủ tướng Lý Khắc Cường: Mở một sạp hàng đồ nướng tại Bắc Kinh. Cô chỉ là một trong hàng triệu thanh niên ở Trung Quốc bị ảnh hưởng do đại dịch.

Khu chợ đêm tại Vũ Hán (Ảnh: Getty)

Tạ Y Y vốn tốt nghiệp Đại học California, Mỹ năm ngoái. Cô chọn vỉ nướng, than củi, que nướng và một loại soda có hương vị cam Bắc Kinh truyền thống với hy vọng việc kinh doanh đồ nướng có thể giúp vượt qua khó khăn trước khi tìm được công việc tốt hơn.

Nhiều người Trung Quốc vẫn còn suy nghĩ những người chịu ảnh hưởng từ nền giáo dục phương Tây như Tạ Y Y, bán đồ xiên nướng là một lựa chọn tồi tệ. Thậm chí, bất kỳ người dân nào của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới cũng đều nghĩ như vậy.

Bên cạnh đó, hình ảnh những gánh hàng rong khiến mọi người nghĩ về một Trung Quốc đang nỗ lực thoát khỏi cảnh nghèo đói cùng cực. Ở nhiều thành phố tại Trung Quốc, ban quản lý đô thị thường lái xe đi giải tán các sạp hàng bán đồ trang sức, quần áo giá rẻ và đồ ăn nhẹ ở vỉa hè.

Ý tưởng về việc bán hàng rong vỉa hè tại các đô thị công nghệ cao như Thượng Hải, Thâm Quyến đã gây ra làn sóng tranh cãi ở Trung Quốc. Một phần vì Trung Quốc đã dành nhiều năm nuôi dưỡng hình ảnh đất nước giống như một siêu cường toàn cầu. Kế hoạch “Made in China 2025” được phát động từ năm 2015 ở Trung Quốc đã thúc đẩy nước này cạnh tranh với Mỹ thông qua khoản đầu tư trị giá hàng tỷ USD vào các nghiên cứu sản phẩm công nghệ tương lai để tạo ra những ảnh hưởng lớn.

Giải quyết vấn đề trước mắt

Nếu ý tưởng về những quầy bán hàng rong dường như không được hoan nghênh ở Bắc Kinh và Thâm Quyến thì một số địa phương khác đang lặng lẽ thúc đẩy ý tưởng này.

Lan Châu, thủ phủ tỉnh Cam Túc đã công bố kế hoạch thành lập gần 11.000 quầy bán hàng rong trên đường phố. Kế hoạch mà tỉnh này hy vọng sẽ tạo ra ít nhất 300.000 việc làm.

Trường Xuân, thủ phủ tỉnh Cát Lâm phía Đông Bắc Trung Quốc, cũng tán thành ý tưởng này. Hồi đầu tháng, chính quyền tỉnh đã tới thăm các quầy bán đồ ăn đường phố ở Trường Xuân và ca ngợi việc mở các cửa hàng nhỏ như thế thích hợp cho mọi người đang muốn tìm việc làm ngay lập tức vì nó rất ít rào cản.

Một sạp hàng bán tại chợ đêm Vũ Hán (Ảnh: Getty)

Xiaobo Lü, Giáo sư khoa học chính trị Đại học Barnar (New York, Mỹ) cho biết ý tưởng của Thủ tướng Lý có một số giá trị. Trung Quốc đã đặt mục tiêu xóa đói giảm nghèo vào cuối năm nay nên những xe bán hàng rong cùng nhiều công việc khiêm tốn khác có thể giúp nhiều người ‘tìm được cách sống sót”.

Tang Min, cố vấn của Chính phủ Trung Quốc chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn gần đây rằng, bán hàng rong không chỉ tạo ra việc làm mà còn giải quyết mối lo ngại của công chúng về tình trạng tụ tập đông đúc trong nhà hàng giữa bối cảnh đại dịch Covid-19 vẫn đang hoành hành.

Tuy nhiên, ông Tang vẫn cho rằng những công việc này không thể thay thế nền kinh tế thông thường. Bởi những gì có thể bán, mua trên đường phố thường rất hạn chế. “Chính phủ không thể để nó phát triển mà không được kiểm soát. Chúng tôi vẫn đang tiếp tục thử nghiệm và tìm hiểu phương án này”, ông Tang cho biết.

Về vấn đề này, ông Willy Lam, Giáo sư tại Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc của Đại học Hong Kong nhận định: “Ông Lý đang giải quyết các vấn đề cấp bách bằng một cách tiếp cận thực tế. Cách tiếp cận này có thể không hoàn hảo nhưng không có sự thay thế nào tốt hơn để tạo ra nhiều việc làm trong một khoảng thời gian ngắn. Việc làm là một trong những vấn đề cực kỳ quan trọng. Nó có thể gây ra các biến động chính trị”.

Giáo sư Lam cũng cho biết thêm, trên thực tế các quầy hàng rong sẽ không hoàn toàn biến mất. Ông hy vọng chính quyền địa phương sẽ thúc đẩy các kế hoạch phát triển theo hướng này trong hoàn cảnh việc làm đang là mối quan tâm hàng đầu.

Căng thẳng việc làm không chỉ xảy ra ở Trung Quốc. Theo Tổ chức Lao động quốc tế của Liên hợp quốc (ILO), cuộc khủng hoảng mang tên Covid-19 dự kiến sẽ cướp đi 6,7% tổng số giờ làm việc trên toàn cầu trong quý II năm 2020, tương đương 195 triệu việc làm toàn thời gian. Những khu vực chịu tác động nghiêm trọng dự kiến là các nước Ả Rập (mất 8,1% số giờ làm việc, tương đương 5 triệu lao động toàn thời gian), Châu Âu (7,8%, tức 12 triệu lao động toàn thời gian) và Châu Á - Thái Bình Dương (7,2%, tương đương 125 triệu lao động).

“Người lao động và doanh nghiệp đều đang phải đối mặt với thảm họa, kể cả các nền kinh tế phát triển và đang phát triển”, Tổng Giám đốc ILO, Guy Ryder, nhận định và kêu gọi: “Chúng ta phải hành động nhanh chóng, quyết đoán và trên cơ sở phối hợp tốt. Các biện pháp đúng đắn, cấp bách có thể tạo ra sự thay đổi và quyết định tương lai của chúng ta là tiếp tục tồn tại hay sụp đổ”.