Thúc đẩy hiểu biết về AI và đổi mới trong khu vực ASEAN

Sự kiện này đánh dấu cột mốc quan trọng trong việc triển khai sáng kiến AI Ready ASEAN, tạo cơ hội cho các bên liên quan cùng nhau đối thoại và xây dựng các chính sách nhằm thúc đẩy hiểu biết về AI và đổi mới trong khu vực.

Trong khuôn khổ hội nghị, các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia AI và các đối tác thực hiện địa phương từ khắp khu vực ASEAN đã thảo luận về việc hợp tác xây dựng các khung pháp lý và sáng kiến chính sách, với mục tiêu thúc đẩy việc áp dụng AI một cách có trách nhiệm, thu hẹp khoảng cách về kiến thức AI và tạo ra những cơ hội mới ở Đông Nam Á.

Danh sách các bên liên quan cấp cao bao gồm Giáo sư Stella Christie, Thứ trưởng Bộ Giáo dục Đại học Khoa học và Công nghệ Indonesia; ông Nararya S. Soeprapto, Phó Tổng thư ký ASEAN phụ trách Cộng đồng và Đối ngoại; Ngài đại sứ Bovonethat Douangchak, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Quỹ ASEAN và đại diện Thường trực của Lào tại ASEAN; Tiến sĩ Piti Srisangnam, Giám đốc điều hành của Quỹ ASEAN; bà Putri Alam, Giám đốc Quan hệ Chính phủ và Chính sách khu vực công tại Google Indonesia.

Các buổi thảo luận tại sự kiện đã tập trung vào việc tìm hiểu bối cảnh ứng dụng AI tại ASEAN, tầm quan trọng của các khuôn khổ đạo đức và các chiến lược triển khai chương trình AI trong cộng đồng địa phương, với sự tham gia của nhiều diễn giả như: Ông Andreas Tjendra, Giám đốc Đổi mới AI tại KORIKA; Tiến sĩ Sak Segkhoonthod, cố vấn Cấp cao tại Cơ quan Phát triển giao dịch điện tử (ETDA) và Trung tâm Quản trị AI (AIGC) của ETDA; ông Agung Pamungkas, Quản lý Đối ngoại và Chính sách Công của Google Indonesia; ông Ilan Asqolani, Quản lý Chương trình Cấp cao của Quỹ ASEAN; ông Rajeshpal Singh, Giám đốc Trung tâm Xuất sắc về niềm tin kỹ thuật số của Mastercard tại khu vực Châu Á - Thái Bình Dương (APAC); ông Hazremi Hamid, chuyên viên Cao cấp của Ban Kinh tế số thuộc Ban Thư ký ASEAN và Tiến sĩ Yeni Herdiyeni, Trưởng Chương trình Nghiên cứu trí tuệ nhân tạo của Đại học IPB. Các phiên thảo luận được điều phối bởi Tiến sĩ Piti Srisangnam và ông Mahmudi Yusbi, Trưởng Ban Kế hoạch Chiến lược và Phát triển Kinh doanh của Quỹ ASEAN.

Bà Marija Ralic, Giám đốc Khu vực châu Á - Thái Bình Dương của Google.org, cho biết: “Trong bối cảnh AI và công nghệ máy học đang phát triển với tốc độ chóng mặt, hơn bao giờ hết, giới trẻ, các nhà giáo dục và phụ huynh cần nhận thức rõ về tác động sâu rộng của những công nghệ này đối với cuộc sống hiện tại, chúng có vai trò gì trong tương lai và mở ra những cơ hội nào. Google.org tự hào đồng hành cùng Quỹ ASEAN trong chương trình AI Ready ASEAN, một sáng kiến hướng đến việc trang bị kiến thức và kỹ năng AI cho thế hệ trẻ, hướng đến việc truyền cảm hứng cho thế hệ tương lai tận dụng sức mạnh công nghệ để kiến tạo những giá trị tích cực cho xã hội. Thông qua sự hỗ trợ này, chúng tôi khẳng định quyết tâm giúp mọi người trong khu vực có cơ hội tiếp cận và tận dụng những lợi ích mà AI mang lại”.

Hội nghị này còn đánh dấu sự khởi đầu chính thức của sáng kiến AI Ready ASEAN, được ra mắt vào tháng 10 năm 2024, với mục tiêu nâng cao trình độ hiểu biết về AI cho người dân tại các quốc gia thành viên ASEAN. Được hỗ trợ bởi khoản tài trợ trị giá 5 triệu USD từ Google.org, Quỹ ASEAN sẽ triển khai chương trình này trong 2,5 năm tới, nhằm trang bị cho 5,5 triệu người những kỹ năng AI thiết yếu.

Hội nghị Bộ trưởng Số ASEAN lần thứ 5 (ADGMIN-5), diễn ra vào ngày 16-17/1/2025 tại Bangkok, Thái Lan, đã tái khẳng định cam kết của khu vực trong việc thúc đẩy chuyển đổi số và tăng cường sự hợp tác giữa các nhà hoạch định chính sách, các nhà lãnh đạo ngành và các chuyên gia. Các cuộc thảo luận chính đã đi sâu vào cách thức tận dụng AI để mở khóa tiềm năng kinh tế số của ASEAN, đồng thời xây dựng các tiêu chuẩn bảo vệ dữ liệu tương thích và thúc đẩy một hệ sinh thái số an toàn, toàn diện và đổi mới. Cuộc họp cũng đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ dữ liệu cá nhân như một yếu tố then chốt để xây dựng lòng tin và đảm bảo tính bao trùm trong môi trường số đang phát triển của khu vực.

Là một đối tác đáng tin cậy của Google.org, Quỹ ASEAN đã tham gia diễn đàn danh giá này cùng với bốn đối tác khác từ Đông Nam Á. Tại buổi giới thiệu chương trình AI Ready ASEAN trước 10 Bộ trưởng Kỹ thuật số ASEAN, Quỹ đã nhận được sự tán dương mạnh mẽ về nỗ lực nâng cao tri thức số và tạo động lực để cộng đồng khu vực thích nghi, phát triển vững mạnh trong một tương lai được định hình bởi trí tuệ nhân tạo. Diễn đàn đã một lần nữa nhấn mạnh tầm nhìn chung về một khu vực ASEAN được kết nối số và hòa nhập, nơi công nghệ trở thành động lực thúc đẩy đổi mới và mang lại thịnh vượng cho tất cả mọi người.

Cuộc họp chính sách này sẽ là một phần quan trọng trong nỗ lực hiện thực hóa các mục tiêu đầy tham vọng của Kế hoạch Tổng thể kỹ thuật số ASEAN 2025 và Hiệp định khung về Kinh tế Kỹ thuật số ASEAN (DEFA), hướng tới việc xây dựng một nền kinh tế số bao trùm và bền vững cho toàn khu vực ASEAN. Ngoài ra, sự kiện cũng phù hợp với Hướng dẫn về quản trị và đạo đức AI do ASEAN công bố. Đây là một tài liệu cung cấp các nguyên tắc và khuyến nghị cho các quốc gia thành viên về việc ứng dụng AI, đồng thời nhấn mạnh các nguyên tắc công bằng, minh bạch và trách nhiệm.

Đây là sự kiện khu vực đầu tiên trong chuỗi bốn sự kiện thuộc chương trình AI Ready ASEAN. Không chỉ đánh dấu sự kiện mở màn, đây còn là bước khởi đầu cho chuỗi năm hoạt động trọng điểm, bao gồm: đào tạo giảng viên, các chương trình giáo dục chuyên sâu, chiến dịch nâng cao nhận thức về AI trên toàn khu vực, các buổi đối thoại cấp quốc gia và khu vực, cùng nghiên cứu chuyên sâu về AI trong ASEAN.

Tiến sĩ Piti Srisangnam, Giám đốc điều hành của Quỹ ASEAN, chia sẻ: “Khi tương lai ngày càng được định hình bởi những ý tưởng và công nghệ mới, việc trang bị cho mỗi cộng đồng, bất kể họ sinh sống ở đâu, những kiến thức và kỹ năng cần thiết để thành công trong kỷ nguyên AI là vô cùng quan trọng. Với chương trình AI Ready ASEAN, chúng tôi quyết tâm giúp đỡ thanh niên, giáo viên và các gia đình trên khắp khu vực, đảm bảo rằng tất cả mọi người đều có cơ hội tiếp cận và hưởng lợi từ sự phát triển của AI mà không bị bỏ lại phía sau. Thông qua sự hợp tác, chúng ta có thể thu hẹp khoảng cách về khả năng tiếp cận công nghệ và trao quyền cho tất cả người dân ASEAN được hưởng trọn vẹn những lợi ích mà AI mang lại”.

Hội nghị khai mạc đã được tổ chức vào một thời điểm vô cùng thích hợp, vì sự phát triển của AI và việc ứng dụng các công nghệ số sẽ giúp kinh tế số của ASEAN tăng trưởng gấp ba lần, từ khoảng 300 tỷ USD lên gần 1.000 tỷ USD vào năm 2030. Các chính sách trong Hiệp định khung Kinh tế Số (DEFA) được kỳ vọng sẽ nhân đôi con số này, đưa nền kinh tế đạt mức 2.000 nghìn tỷ USD.

Mặc dù có đà tăng triển đáng khích lệ, sự phát triển của AI trong khu vực vẫn còn nhiều trở ngại. Khoảng cách số với những thách thức như tình trạng kết nối internet yếu kém và sự thiếu hụt các chương trình giáo dục về kiến thức số đang tạo ra những rào cản không nhỏ, làm chậm lại tham vọng đầy tiềm năng của khu vực trong việc trở thành một trung tâm AI hàng đầu trên thế giới. Sự chênh lệch về mức độ sẵn sàng về AI giữa các quốc gia thành viên là rất lớn. Singapore, với vị trí dẫn đầu trong khu vực và thứ hai trên toàn cầu trong Bảng xếp hạng chỉ số sẵn sàng trí tuệ nhân tạo của chính phủ trong năm 2024, hoàn toàn vượt trội so với Lào, Campuchia và Myanmar, những quốc gia chỉ mới bắt đầu quá trình ứng dụng AI và lần lượt xếp hạng 136, 145 và 149 trên tổng số 190 quốc gia/vùng lãnh thổ.

Một báo cáo thảo luận từ Viện Nghiên cứu Kinh tế ASEAN và Đông Á chỉ ra rằng việc thực hiện các chính sách thu hẹp khoảng cách là yếu tố then chốt để khai thác hiệu quả tiềm năng của AI trong khu vực. Để khắc phục những chênh lệch đáng kể này, nghiên cứu kêu gọi các quốc gia thành viên cùng chung tay hành động, vừa tăng cường hợp tác giữa các quốc gia trong khu vực, vừa triển khai các biện pháp mạnh mẽ trong nội bộ từng quốc gia.

Lời kêu gọi hành động cho toàn khu vực này hoàn toàn phù hợp với những biện pháp và sáng kiến đã được xem xét trong suốt hội nghị, tất cả đều hướng tới mục tiêu đẩy nhanh quá trình ứng dụng AI và trình độ hiểu biết về AI cho các quốc gia thành viên.

Với vai trò là Đối tác Triển khai địa phương (LIP) của chương trình AI Ready ASEAN, Vietnet-ICT thúc đẩy ứng dụng AI tại Việt Nam thông qua các hoạt động nâng cao nhận thức, phát triển năng lực và tham gia xây dựng chính sách. Các chương trình nâng cao hiểu biết về AI của Vietnet-ICT trang bị cho giáo viên và học sinh những kiến thức nền tảng về các khái niệm, đạo đức và ứng dụng của AI. Các sáng kiến như chiến dịch "Giờ lập trình" giúp việc học AI trở nên dễ dàng và thú vị hơn. Các chương trình đào tạo giáo viên và các chương trình tiếp nối đảm bảo kiến thức về AI được lan tỏa rộng rãi hơn. Tại Hội nghị Chính sách khu vực, Vietnet-ICT chia sẻ những kinh nghiệm thực tế, góp tiếng nói ủng hộ các chính sách giáo dục AI toàn diện và điều chỉnh các sáng kiến phù hợp với nhu cầu địa phương, kết nối chính sách với thực tiễn để đưa hiểu biết về AI vào hệ thống giáo dục Việt Nam.

CFC Việt Nam, một đối tác triển khai địa phương khác, đã phối hợp cùng Bộ Giáo dục và Đào tạo và UNICEF trong hơn ba năm qua để triển khai các sáng kiến giáo dục về an toàn trực tuyến và kỹ năng số cho học sinh. Trong khuôn khổ dự án AI Ready ASEAN, CFC Việt Nam sẽ tiếp tục hợp tác với Bộ và các sở giáo dục địa phương nhằm trang bị cho giáo viên và học sinh những kỹ năng AI cần thiết. Sáng kiến này đặc biệt kịp thời và được đánh giá cao bởi Bộ hiện đang xây dựng "Khung năng lực AI cho giáo viên". Việc tích cực tham gia vào quá trình xây dựng và triển khai khung năng lực này giúp dự án phù hợp với chính sách giáo dục chung của Việt Nam và những nỗ lực nhằm đưa AI vào quá trình dạy và học.

“Thông qua chương trình AI Ready ASEAN, chúng tôi mong muốn nâng cao hiểu biết về AI tại Việt Nam bằng cách trang bị cho thanh niên, các nhà giáo dục và cộng đồng thiệt thòi cả kỹ năng kỹ thuật và nhận thức về đạo đức. Trong khi nhiều chương trình chỉ tập trung vào việc sử dụng AI, chúng tôi chú trọng đến việc ứng dụng AI một cách có trách nhiệm và an toàn bằng cách lồng ghép tư duy phản biện và các ứng dụng thực tế. Chúng tôi cũng đóng góp những hiểu biết từ thực tiễn vào các thảo luận khu vực, nhằm đảm bảo các sáng kiến về AI trong ASEAN mang tính bao trùm và thiết thực. Mục tiêu của chúng tôi là xây dựng một thế hệ sẵn sàng cho AI, những người có thể tận dụng công nghệ để mang lại lợi ích cho xã hội và phát triển bền vững", đại diện của Vietnet-ICT chia sẻ.

Hội nghị khu vực về hoạch định chính sách cho quá trình nắm bắt tiềm năng của AI đánh dấu một bước tiến quan trọng trong hành trình đưa AI đến gần hơn với mọi tầng lớp xã hội. Bằng cách khuyến khích hợp tác, lan tỏa tri thức và giới thiệu những chính sách trọng điểm, sáng kiến này không chỉ thu hẹp khoảng cách AI mà còn mở ra cánh cửa cho một tương lai hòa nhập và bền vững cho tất cả mọi người.

Trong hai ngày tiếp theo, các Đối tác Triển khai địa phương của AI Ready ASEAN sẽ tiếp tục chương trình đào tạo với lớp học chuyên sâu do Code.org tổ chức. Lớp học này tập trung vào các khái niệm cơ bản về AI và các chiến lược thực tế để giải quyết những thách thức trong việc giáo dục về AI. Chuyến thăm văn phòng Google Indonesia đã làm phong phú thêm trải nghiệm này, cho phép các học viên tận mắt chứng kiến các ứng dụng AI thực tế, từ đó thu được những kiến thức quý báu và hiểu sâu hơn về kỹ thuật máy học.

Hiếu Trung