Điện mặt trời áp mái và những “mê hồn trận” bủa vây người tiêu dùng

Một hệ thống ĐMTAM đang hoạt động.

Những lời chào mời “có cánh”

Sáng nào anh T.Q. (tên nhân vật đã thay đổi) cũng ăn mặc bảnh bao, đi ôtô đời mới đắt tiền, la cà ở các quán cà phê tại TP Mỹ Tho (tỉnh Tiền Giang). Q. là giám đốc 1 công ty tư nhân chuyên cung ứng, lắp đặt thiết bị điện mặt trời áp mái (ĐMTAM). Hỏi Q. vì sao sáng nào cũng chịu khó la cà ở các quán cà phê, anh chàng cười khà khà, nói: “Giám đốc cũng phải đi lăn lóc quán xá để tự giới thiệu, quảng cáo sản phẩm, kiếm mối làm ăn. Ngồi ở văn phòng suốt ngày, có khi cả tuần lễ chẳng có được 1 khách hàng”.

Q. kể, trước đây anh làm việc trong 1 doanh nghiệp chẳng liên quan gì đến ĐMTAM. Nhưng khi phát hiện loại hình năng lượng tái tạo này đang được nhiều người chú ý, Q. liều mạng xin nghỉ việc, ra ngoài tự mở công ty chuyên cung ứng, lắp đặt ĐMTAM. Q. cho biết, lúc đầu anh chẳng biết gì về chuyện ĐMTAM, nhưng cứ lên mạng internet mày mò tìm hiểu, sau đó chịu khó đến các công ty chuyên nghề ĐMTAM xin được “học tập kinh nghiệm”. Dần dà tích lũy được kha khá kiến thức, Q. mở công ty riêng, liên kết với nhiều đơn vị chuyên cung ứng thiết bị lắp đặt ĐMTAM ở TP HCM, đưa ra mức thu nhập hấp dẫn để chiêu mộ nhân viên kỹ thuật.

“Mới làm hơn 1 năm mà cũng tạm ổn, có thu nhập, có tiền trả lương cho nhân viên. Bây giờ tui đang tăng cường chào hàng, mở rộng thị trường sang các tỉnh khác, chủ yếu là thông qua sự giới thiệu của bạn bè và các khách hàng quen biết”, Q. nói. Nhắc đến ĐMTAM, Q. thao thao bất tuyệt quảng cáo: “Hiện nay trên thị trường, thiết bị ĐMTAM rất đa dạng, đủ mọi chủng loại, nhà sản xuất, nhưng hầu hết đều sử dụng thiết bị của các quốc gia châu Âu, Mỹ, Canada, Australia. Đơn giá lắp đặt của các công ty cũng không chênh lệch bao nhiêu, nhưng tất cả đều bảo đảm người sử dụng có lợi, vì vừa có ĐMTAM phục vụ sinh hoạt gia đình, vừa có tiền khi bán điện năng không sử dụng hết cho công ty điện lực”.

Thi công lắp đặt hệ thống ĐMTAM

Theo Q., hiện tại trên thị trường đang cung ứng 4 gói lắp đặt thiết bị ĐMTAM. Gói nhỏ nhất có công suất từ 3 KWp đến 10 KWp giá 17 triệu đồng (nếu không áp mái được, phải thi công thêm khung sắt để gắn các tấm pin năng lượng thì giá 18,5 triệu đồng), gói từ 11 - 50 KWp có giá 16 triệu đồng, gói từ 51 - 200 KWp có giá 15 triệu đồng. Còn gói có công suất từ 200 KWp trở lên thì giá cả thỏa thuận giữa khách hàng và công ty lắp đặt thiết bị. Q. cho biết, khách hàng lắp đặt hệ thống ĐMTAM công suất càng lớn thì giá thành càng giảm. Riêng gói từ 200 KWp trở lên, do công suất quá lớn, chi phí cao, nên công ty và khách hàng phải thỏa thuận giá cả.

Q. cho biết, KWp là viết tắt của Kilowatt-peak, là mức công suất tối đa của hệ thống pin năng lượng mặt trời hoặc 1 mảng pin. Điều kiện chuẩn để tính công suất pin năng lượng mặt trời là bức xạ mặt trời phải ở mức 1.000W/m2, tấm pin phải không bị che khuất bởi bóng râm hoặc vật cản. Tuy nhiên ở điều kiện tự nhiên như khu vực miền Tây Nam Bộ, hệ thống ĐMTAM khó có khả năng hoạt động đạt 100% công suất thiết kế, nhưng vẫn đảm bảo cung cấp đủ điện năng cho sinh hoạt gia đình và chủ nhà còn dư điện để bán cho điện lực.

Q. tính toán: “Giả sử trong ngày các tấm pin năng lượng của hệ thống ĐMTAM chỉ nhận được 6 giờ nắng, với hệ thống 3 KWp sẽ sản sinh được 540 KWh điện/tháng. Nếu gói công suất 10 KWp thì chủ nhà sẽ có 1.800 KWh điện/tháng để sử dụng. Cứ như vậy mà nhân lên với công suất của toàn bộ hệ thống ĐMTAM, công suất lắp đặt càng cao thì lượng điện năng nhận được sẽ rất lớn. Khách hàng nên lắp đặt những gói thiết bị có công suất lớn, vì vừa có điện sử dụng thoải mái vừa có dư điện để bán lại cho điện lực, nhanh thu hồi vốn”.

Q. còn cam đoan, nếu khách hàng có nhu cầu lắp đặt ĐMTAM mà kẹt vốn thì công ty sẽ phối hợp với ngân hàng cho vay tín chấp, nếu phải thế chấp tài sản thì… mang hệ thống ĐMTAM ra thế chấp vay tiền. “Riêng chuyện bảo hành hệ thống thì các công ty đều cam kết bảo hành trong thời gian từ 15 - 30 năm. Điều quan trọng là khi lắp đặt ĐMTAM thì trong khi cả xóm bị cúp điện, nhà mình vẫn có điện sử dụng bình thường”, Q. khẳng định.

Phía sau những chính sách bảo hành “khủng”

Theo Sở Công thương các tỉnh, hiện nay lắp đặt hệ thống ĐMTAM đang được người dân và các doanh nghiệp rất chú ý, vì đây là nguồn năng lượng sạch và tiết kiệm. Ông Lê Minh Đức, Giám đốc Sở Công thương Long An, cho biết trên địa bàn tỉnh hiện có 685 hộ gia đình lắp đặt ĐMTAM với công suất 4.130 KWp; 205 doanh nghiệp lắp đặt hệ thống này với công suất hơn 37.200 KWp và con số này sẽ còn tăng. Tại Tiền Giang, thống kê sơ bộ cho thấy đang có hơn 30 công ty thi công lắp đặt ĐMTAM hoạt động với hàng trăm khách hàng trong toàn tỉnh (riêng TP Mỹ Tho có gần 400 khách hàng).

Ông N.M.C. (ngụ huyện Chợ Gạo, Tiền Giang) đang dự tính lắp đặt hệ thống ĐMTAM công suất hơn 200 KWp với vốn đầu tư khoảng 2 tỷ đồng, tính toán: “Công ty tư vấn nói, lắp đặt hệ thống này thì mỗi tháng sản sinh ra lượng điện trị giá hơn 45 triệu đồng. Tui tính rồi, sản lượng điện này gia đình sử dụng chỉ một phần, phần lớn bán lại cho điện lực. Với giá bán 1.943 đồng/KWh như hiện nay, sau 5 năm tui sẽ thu hồi được vốn”.

Nhiều chủ nhà phải tốn thêm chi phí làm khung thép để lắp đặt.

“Nếu hệ thống ĐMTAM của gia đình đã đấu nối vào lưới điện để bán điện năng dư thừa thì khi cả khu vực bị cúp điện để sửa chữa, bắt buộc hộ sử dụng ĐMTAM cũng phải cúp điện. Nếu họ không cúp điện, nguồn điện từ hệ thống này chạy ngược lên lưới điện đang bị cúp, gây nguy hiểm đến tính mạng những nhân viên kỹ thuật của điện lực đang thi công sửa chữa trên lưới. Muốn có điện sử dụng khi điện lưới bị cúp thì hộ sử dụng ĐMTAM bắt buộc phải lắp đặt hệ thống tích điện trong nhà, tốn bộn tiền”, vị cán bộ nói.

Trong khi đó theo nhiều giám đốc ngân hàng, không có chuyện ngân hàng cho vay tín chấp để lắp ĐMTAM. Tất cả đều phải có tài sản thế chấp bằng giấy tờ nhà, đất hoặc tài sản khác có giá trị để bảo đảm nguồn vốn vay. Theo ông Đức, hiện tại trên địa bàn Long An chưa thể thống kê được có bao nhiêu công ty thi công lắp đặt ĐMTAM đang hoạt động. Riêng tỉnh Long An thì chỉ mới có 1 công ty vừa tự sản xuất thiết bị, vừa thi công lắp đặt, bảo hành bảo trì hệ thống đàng hoàng. Trong khi đó khảo sát của các cơ quan hữu trách cho thấy các thiết bị ĐMTAM của các công ty tư nhân cung ứng, lắp đặt phần lớn đều có xuất xứ từ Trung Quốc nhưng được “hô biến” thành châu Âu, châu Mỹ.

“Ở Long An chưa thấy có khiếu nại về chất lượng hoạt động của hệ thống ĐMTAM do các công ty lắp đặt. Tuy nhiên, Sở Công thương vẫn khuyến cáo người dân: khi có nhu cầu lắp đặt hệ thống ĐMTAM thì nên tìm hiểu kỹ càng nhà cung cấp, lắp đặt, nguồn gốc xuất xứ của thiết bị, chế độ bảo hành, bảo trì. Người dân cần chọn lựa những công ty có uy tín, được nhiều khách hàng tin tưởng, để lắp đặt hệ thống ĐMTAM, sau này khỏi lâm cảnh ngậm đắng nuốt cay. Đối với các nhà cung cấp dịch vụ, cũng nên nói rõ chất lượng, xuất xứ sản phẩm, chế độ bảo hành, bảo trì, để người dân chọn lựa”, ông Đức nói.