Bản hùng ca mang tên “Xếp bút nghiên lên đường chiến đấu”

Chuẩn bị cho Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, hàng chục ngàn người con ưu tú của Tổ quốc đã từ giã quê hương lên đường đi chiến đấu.

Trong đoàn quân ra trận năm ấy, có đông đảo lực lượng sinh viên, tri thức trẻ Hà Thành. Họ đã sống, chiến đấu và làm nên những bản hùng ca bất diệt…

Ngày ra trận

Năm 1971, thực hiện lệnh tổng động viên, hơn một vạn sinh viên các trường Đại học Hà Nội đã sẵn sàng gác bút nghiên lên đường nhập ngũ. Có những chàng sinh viên mới chân ướt chân ráo bước vào cổng trường Đại học, có người chỉ vài tháng nữa sẽ cầm tấm bằng tốt nghiệp trên tay. Thế nhưng, tình yêu Tổ Quốc, sự khát khao tự do và hòa bình đã nâng bước chân những người lính-sinh viên vượt dãy Trường Sơn hướng về miền Nam ruột thịt, sẵn sàng hiến dâng tuổi thanh xuân cho độc lập, tự do của dân tộc…

Ông Nguyễn Chí Tuệ

Buổi sáng 6/9/ 1971, trong số 3.000 sinh viên Hà Nội xếp bút nghiên lên đường nhập ngũ có chàng trai Nguyễn Chí Tuệ, lúc đó là sinh viên năm thứ 2 của khoa Kinh tế Công nghiệp (hiện là khoa Quản trị Kinh doanh) trường Đại học Kinh tế quốc dân. Anh là con trai duy nhất trong nhà nên mẹ cứ băn khoăn chẳng muốn anh đi. Ngày tiễn Tuệ lên đường, mẹ lặng im ngắm nhìn anh còn bố vỗ vai anh dặn dò tỉ mỉ. "Bố bảo, con là đàn ông thì phải hoàn thành xuất sắc nghĩa vụ của mình. Vào đó, có gian khổ thế nào con cũng không được đầu hàng bản thân mình. Nếu con không chiến đấu anh dũng xứng đáng như một người lính thì bố mẹ, anh em họ hàng sẽ không nhìn mặt con nữa" - ông Nguyễn Chí Tuệ nhớ lại.

Tàu rú còi, người chiến sĩ vội vàng tạm biệt bố mẹ, tạm biệt Hà Nội để hòa mình vào hàng ngìn sinh viên đang nô nức lên đường vào Nam đánh giặc. Lời cha dặn anh khắc ghi trong lòng, là động lực để anh cùng đồng đội xông pha trên mọi trận địa từ chiến dịch Thành Cổ Quảng Trị 81 ngày đêm đến chiếm đánh Tây Nguyên, Long Khánh (Đồng Nai). Sự mưu trí, dũng cảm của người lính - sinh viên ấy đã được Đảng, Nhà nước ghi nhận qua Huân chương chiến sĩ giải phóng Hạng ba, huy hiệu chiến thắng 72, toàn thắng 75 và chiến dịch Hồ Chí Minh, Huân chương lao động hạng 3.

Ông Nguyễn Chí Tuệ chia sẻ: "Ngày đó, sinh viên chúng tôi ai được nhập ngũ là cảm thấy vinh dự, tự hào lắm. Ai cũng mang trong mình hoài bão, lí tưởng của tuổi trẻ là phải độc lập, tự do cho đất nước nên sẵn sàng nhận mọi nhiệm vụ, sẵn sàng hi sinh nên có chết cũng là điều vô cùng nhẹ nhàng".

Máu và hoa...

Rời quân ngũ đã gần 40 năm, ông Nguyễn Dũng, nguyên cán bộ phụ trách phòng thí nghiệm, bộ môn Hóa Hữu cơ, Viện Kỹ thuật Hóa học, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội chưa bao giờ quên những năm tháng hào hùng nơi chiến trường đạn bom, khói lửa. Khi đó, ông là sinh viên năm thứ hai, khoa Chế tạo máy, trường Đại học Bách khoa Hà Nội đã viết đơn xung phong đi bộ đội.

Ông Nguyễn Dũng (ảnh chụp tạiThành Cổ Quảng Trị).

Ông vẫn thường kể cho các thế hệ học trò, con cháu của mình nghe câu chuyện về lòng dũng cảm của anh bộ đội Cụ Hồ. "Ngày 16/9/1972, khi quân ta đang chiến đấu ác liệt ở Thành Cổ Quảng Trị, anh lính Lương Hồng Thủy nguyên là sinh viên Đại học Bách khoa Hà Nội bị thương rất nặng ở vùng bụng. Đồng đội cố gắng đưa anh đi cấp cứu nhưng không thể nào thoát ra được nên cứ khiêng ra lại khiêng vào. Súng đạn vẫn nổ liên hồi khiến Hồng Thủy bị thương tiếp vào đùi. Giữa lúc sinh tử ấy, Hồng Thủy đã yêu cầu đồng đội gom hết súng đạn để anh ở lại đánh trận cuối cùng..."

Không chỉ Lương Hồng Thủy mà còn rất nhiều người lính Cụ Hồ khác đã có những hành động phi thường để góp phần tạo nên những kỳ tích cho dân tộc Việt Nam. Vì vậy, ông Dũng luôn cảm thấy may mắn hơn đồng đội khi sống sót trở về nên ông đã luôn sống, lao động hết mình và đạt nhiều thành tích vẻ vang như: Danh hiệu Chiến sỹ thi đua, bằng khen của Bộ GD&ĐT, bằng khen của Trung ương Hội Cựu chiến binh Việt Nam...

Từ nhiều năm nay, ông dành nhiều công sức, tâm huyết cùng anh em đồng đội khác đi tìm phần mộ liệt sĩ, trong đó có tìm gia đình liệt sĩ Lương Hồng Thủy, người bạn thời bút nghiên anh dũng của mình.

“Có yêu anh không, thì bảo”...

Những người lính sinh - sinh viên Hà Thành năm ấy chiến đấu anh dũng, sống kiên cường nhưng lại rụt rè trong việc bày tỏ tình cảm, tỏ tình với cô bạn gái quê nhà. Vì thế mà, khi anh bộ đội Vũ Quốc Hùng, nguyên sinh viên trường Đại học Mỏ địa chất khi quyết định viết thư tỏ tình với bạn gái ở quê nhà, anh đã phải nhờ hết những đồng đội đã có vợ, có người yêu "quân sư", tập trung chất xám vào lá thư.

Thiếu tướng Vũ Quốc Hùng(thứ 2 từ phải sang), nguyên Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Bộ Quốc Phòng Vũ Quốc Hùng.

"Tôi và cô ấy đã biết nhau khi còn ở quê nhà nhưng học hết năm thứ nhất đại học tôi xung phong đi bộ đội còn cô ấy mới là học sinh cấp ba. Phải chờ đến 3-4 năm sau khi nàng đã vào đại học tôi mới dám viết thư từ chiến trường gửi về để tỏ tình. Suốt một thời gian dài hồi hộp, ngóng trông cuối cùng cũng nhận được thư của nàng nhưng cô ấy lại bảo nàng còn trẻ, phải suy nghĩ thêm. Tức mình, tôi biên thư lại nói thẳng: "Anh đi chiến trường làm gì có thời gian chờ đợi. Cái chết có thể đến bất bất cứ lúc nào nên có yêu anh không thì bảo... Không ngờ nói thẳng thế mà lại hiệu quả, lá thư sau nàng gật đầu có có luôn" - ông Hùng kể.

5 năm sau ngày thống nhất đất nước, ông Hùng trở về làm đám cưới với bạn gái thủy chung son sắc ấy. Đến giờ vợ chồng ông đã có hai người con đều đã khôn lớn, thành đạt. Lúc nào ông cũng thấy biết ơn người vợ của mình.

"Nơi chiến trường gian khổ, ác liệt những hình ảnh người mẹ, người vợ, người bạn gái rất đỗi bình dị, thân thương lại trở thành động lực to lớn giúp chúng tôi hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của một người lính. Hậu phương vững chắc nơi quê nhà giúp chúng tôi quên đi mệt nhọc, quên đi nỗi buồn và cảm thấy yên lòng khi gặp khó khăn, gian khổ. Đó cũng là động lực rất lớn để người lính chúng tôi hoàn thành nhiệm vụ" - ông Hùng chia sẻ.

Kinh qua các chiến dịch Giải phóng, bảo vệ Thành cổ Quảng Trị, chiến dịch Tây Nguyên – Giải phóng thị xã Buôn Ma Thuột; Cheo Reo Phú Bổn, chiến dịch Hồ Chí Minh – Giải phóng Xuân Lộc, Sài Gòn, sống sót trở về ông Hùng quay trở về trường học. Sau này ông đảm nhận vị quan trọng là Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Bộ Quốc Phòng. Tuy nhiên, ở thời nào, ông vẫn luôn giữ hình ảnh người lính Cụ Hồ anh dũng, kiên trung mà cũng rất tình người.

Thế hệ những người lính - sinh viên một thời “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước” giờ là gạch nối giữa quá khứ với hiện tại, là câu chuyện chưa bao giờ cũ để thế hệ hôm nay mãi tự hào về truyền thống dân tộc.

Rời quân ngũ trở về, mỗi người đảm nhiệm một vị trí, nhiều người nắm những vị trí chủ chốt, quan trọng trong bộ máy của Đảng, nhà nước, họ là các giáo sư, tiến sỹ, các giám đốc, Tổng giám đốc tập đoàn, doanh nghiệp hoặc chỉ đơn giản là người lính trở về... Ở vị trí nào thì điểm chung nhất giữa họ là những bản hùng ca bất diệt, những trang sử đầy đau thương nhưng hào hùng vẫn được họ mang theo truyền tải đến bao thế hệ học trò, con cháu để người trẻ hôm nay không sống thực dụng, sống có hoài bão, lí tưởng.

Từ chiến trường năm nào, bài ca người lính vẫn không ngừng được viết tiếp trong cuộc sống đời thường ngày hôm nay...

Thành Nam