Xu hướng thị trường lao động trong kỷ nguyên số

Các đại biểu tại hội thảo

Hội thảo được tổ chức nhằm chia sẻ thông tin tổng quan về xu hướng thị trường lao động dưới tác động của kỷ nguyên số và đại dịch COVID-19, bao gồm kỹ năng số cho người lao động và một số vấn đề về việc làm trong nền kinh tế việc làm tự do tại Việt Nam. Đặc biệt tại hội thảo, các đại biểu cấp cao đến từ các tổ chức và doanh nghiệp quốc tế đã chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn về đảm bảo an sinh xã hội cho người lao động trong bối cảnh mới.

Ông Nguyễn Bá Hoan – Thứ trưởng Bộ LĐTBXH đã có bài khai mạc đề cập đến ảnh hưởng của chuyển đổi số, đặc biệt dưới tác động của cuộc khủng hoảng y tế toàn cầu đến thị trường lao động – việc làm trong nước. “Đảm bảo việc làm và tăng cường kỹ năng cho người lao động trong bối cảnh chuyển đổi số là một trong những mục tiêu quan trọng đối với mỗi quốc gia. Sự bùng nổ ứng dụng công nghệ số, thiết bị thông minh và xu hướng ứng dụng robot vào sản xuất kinh doanh như hiện nay đang đặt ra thách thức đối với thị trường lao động với trình độ kỹ năng còn nhiều hạn chế như Việt Nam.

Nguồn lao động dồi dào, giá rẻ sẽ không còn là yếu tố tạo nên lợi thế cạnh tranh và thu hút đầu tư nước ngoài. Trong bối cảnh đó, thị trường lao động trong nước sẽ cần những giải pháp toàn diện từ tất cả các bên liên quan để hướng tới nâng cao chất lượng tuyển dụng và đào tạo nguồn nhân lực trong tình hình mới”.

Cùng khai mạc hội thảo, ông Andree Mangels – Tổng giám đốc ManpowerGroup Việt Nam, chia sẻ: “Công nghệ không ngừng thay đổi đồng nghĩa với yêu cầu liên tục cập nhật kỹ năng số cho người lao động.

Doanh nghiệp cần linh hoạt áp dụng các chương trình nâng cao kỹ năng, đồng thời cũng cần xây dựng một chiến lược đào tạo có tầm nhìn dài hạn sao cho người lao động có thể đảm nhiệm tốt những công việc hiện tại và cả những vị trí sẽ xuất hiện trong tương lai”.

Dưới tác động kép của đại dịch và kỷ nguyên số, thế giới việc làm tại Việt Nam trong tương lai sẽ chứng kiến những thay đổi lớn liên quan đến người lao động và địa điểm, cách thức làm việc. “Những xu hướng nổi bật như tầm quan trọng ngày càng lớn của lực lượng lao động thời vụ/ngắn hạn, nỗ lực của doanh nghiệp trong việc nâng cao năng lực làm việc cho nhân viên thông qua các chương trình đào tạo kỹ năng, hoặc việc triển khai ngày càng rộng rãi mô hình làm việc linh hoạt … sẽ chiếm ưu thế trong thời gian tới”, ông Nguyễn Xuân Sơn – Giám đốc Vận hành toàn quốc, Dịch vụ Khoán việc và Cho thuê lại lao động, ManpowerGroup Việt Nam cho biết.

Dưới sự tăng tốc của chuyển đổi số, nhiều công việc truyền thống sẽ dần biến mất hoặc bị thay thế, trong khi một số vị trí mới sẽ ra đời. Với tỷ lệ lao động kỹ năng cao chỉ đạt 11,6%, lao động Việt Nam được đánh giá là kém cạnh tranh hơn về trình độ kỹ năng so với một số thị trường khác trong khu vực như Thái Lan, Philippines hay Malaysia.

Ngân hàng Thế giới (World Bank) ước tính rằng nếu tỉ lệ lao động kỹ năng cao tại Việt Nam quá thấp và không đủ để đáp ứng với tốc độ phát triển của chuyển đổi số, khoảng 2 triệu việc làm tại nước ta sẽ bị mất đi tính đến năm 2045.

Chia sẻ tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Nga, chuyên gia việc làm của Ngân hàng Thế giới đã trình bày về các kỹ năng số tại Việt Nam. Theo đó, kỹ năng số bao gồm các kỹ năng, khả năng, kiến thức và thói quen làm việc cho phép con người tiếp cận và sử dụng công nghệ số. Đây là một trong những yếu tố quan trọng đối với người lao động trong bối cảnh các hình thái công việc và tính chất công việc không ngừng thay đổi.

Theo thống kê tại Việt Nam, 68% công việc hiện đòi hòi kiến thức về kỹ số với những kỹ năng số cơ bản trong khi đó 1/5 công việc cần các kỹ năng số đặc biệt chuyên sâu. Bên cạnh đó, việc sử dụng kỹ năng số ở các mức độ khác nhau tại Việt Nam cũng có sự khác biệt so với các quốc gia trong khu vực và trên thế giới.

Bà Lê Thu Huyền, đại diện Trung tâm Nghiên cứu Dân số, Lao động – Việc làm, Viện Khoa học, Lao động – Xã hội (ILSSA - thuộc Bộ LĐTBXH) đã mang đến hội thảo những chia sẻ về một số vấn đề việc làm trong nền kinh tế việc làm tự do tại Việt Nam. Lấy nghiên cứu về một số việc làm sử dụng nền tảng kỹ thuật số để kết nối lao động tự do với khách hàng nhằm cung cấp các dịch vụ ngắn hạn – ví dụ như tài xế công nghệ hay giúp việc gia đình, đại diện ILSSA đã đưa ra những đề xuất để quản lý hiệu quả hơn nhóm lao động này cũng như đảm bảo an sinh xã hội cho người lao động thuộc nền kinh tế tự do tại Việt Nam. Để làm được tốt những điều này đòi hỏi sự quan tâm và phối hợp của cả Nhà nước, người sử dụng doanh nghiệp và các đơn vị liên quan.

Tại hội nghị, ông André Gama - Giám đốc Chương trình An sinh Xã hội, ILO Việt Nam đã chia sẻ về kinh nghiệm quốc tế trong việc đảm bảo an sinh xã hội cho người lao động trong bối cảnh mới. Với một số điểm tương đồng về lao động cũng như bối cảnh kinh tế - xã hội, chuyên gia của ILO hi vọng có thể đem lại những bài học quý giá cho các nhà hoạch định chính sách và doanh nghiệp, có thể được áp dụng tại Việt Nam.

Ông Mohammad Kashif – Giám đốc Marketing & Giải pháp khách hàng, ManpowerGroup Malaysia đã chia sẻ về kinh nghiệm thực tiễn của quốc gia này trong nỗ lực hoàn thiện hệ thống pháp luật và đảm bảo các quyền lợi của người lao động, bao gồm lao động trong nền kinh tế tự do.

Ông nhấn mạnh: “Việc đảm bảo đầy đủ an sinh xã hội cho người lao động thuộc mọi nhóm được chính phủ Malaysia ngày càng quan tâm và chú trọng, và được thể hiện qua việc hoàn thiện các đạo luật lao động liên tục qua các năm, mà mới nhất là Luật Lao động chỉnh sửa sẽ có hiệu lực vào tháng 1 năm 2023”.