Bài 3: Ước mơ của người đàn bà hơn 50 năm giữ mộ

Sống tại "cánh cổng địa ngục"

Ngôi nhà của bà Bùi Xuân Hương được gọi đùa là “cánh cổng hướng vào địa ngục”, do các vị khách chủ yếu là người quá cố hoặc đôi khi là những kẻ nghiện ngập, hút chích. Tuy nhiên, bà cụ Hương vẫn cảm thấy bình yên ở nơi ghê rợn đó. Thậm chí, bà Hương còn mong muốn sẽ sống nốt quãng đời còn lại giữa nghĩa trang rộng lớn này.

Tốc độ đô thị hóa rầm rộ của Quận 2 (TP HCM) hoàn toàn không ảnh hưởng gì đến nhịp sống của bà Hương. Mặc kệ các cao ốc hoa lệ được hình thành ven sông Sài Gòn, bà Hương vẫn hàng ngày tỉ mẩn dọn dẹp, lau rửa các ngôi mộ trong nghĩa trang Kiến An - Ngọc Lũ, công việc mà bà đã quen tay từ hơn nửa thế kỷ qua. Thời gian dường như đông cứng bên trong bốn bức tường hàng rào của nghĩa trang Kiến An - Ngọc Lũ, nơi gia đình bà Hương sống cùng với hơn 1.200 "ngôi nhà" của những người đã khuất.

Bà Hương đã hơn 50 năm chăm sóc "nhà" của những người quá cố

Bà Hương nhớ rành rọt quá trình thành lập nghĩa trang Kiến An - Ngọc Lũ. Hồi năm 1969, hội Kiến An hùn với hội Ngọc Lữ được 1,9 triệu đồng, mua mảnh đất Quận 2 làm nơi chôn cất các thành viên trong hội. Lúc đó, khu vực xung quanh nghĩa trang rất hoang vu, ít người qua lại, dân cư thưa thớt. Việc đi lại từ nội thành ra nghĩa trang quá khó khăn, vì thế, hội Kiến An - Ngọc Lũ tính toán cần phải thuê người địa phương chăm sóc, hương khói cho các phần mộ. Họ đã chọn gia đình bà Bùi Xuân Hương.

Hội sợ người mất lạnh lẽo nên muốn có ai đó vào xây nhà ở cho có người ra vào. Vì thế, hội đã chọn vợ chồng bà Hương. Người phụ nữ 83 tuổi nhớ lại: "Vợ chồng tôi được chọn vì hay đến nhổ cỏ, lau rửa các phần mộ. Tôi ở đây từ năm 1969 đến giờ. Ông nhà tôi và tôi đều coi như làm phước nên vào đây ở từ đó, trông mộ không có thù lao gì hết. Thấm thoắt đã hơn 50 năm. Ông nhà tôi mất rồi, giờ chỉ còn lại tôi với mấy đứa con, cháu trông coi hơn nghìn ngôi mộ”.

Sau năm 1975, nghĩa trang Kiến An - Ngọc Lũ được Nhà nước quản lý và trở thành nơi an nghỉ của nhiều người dân thành phố. Ban đầu, khi mới thành lập, nghĩa trang chỉ có một vài hàng mộ. Năm tháng trôi qua, “dân cư” của nghĩa trang càng ngày càng đông đúc. Bây giờ, xung quanh ngôi nhà cấp 4 của bà Hương là hàng hàng lớp lớp các ngôi mộ xây theo nhiều kiểu dáng, màu sắc, trang trí khác nhau. Sầm uất chẳng khác gì một khu phố thu nhỏ!

Đại gia đình hạnh phúc bên 1.200 ngôi mộ

Ngoài bà cụ Bùi Xuân Hương, 3 thế hệ khác trong gia đình cùng sinh sống trong ngôi nhà giữa nghĩa trang Kiến An - Ngọc Lũ. Ông Đặng Văn Hiệp, con trai bà cụ Hương, phụ trách xây dựng, kiến tạo các ngôi mộ. Cả đời ông Hiệp đã từng xây mộ ở nhiều nơi, lang thang khắp các nghĩa trang lớn nhỏ trong thành phố, mãi đến khi ba mất (6 năm trước), ông mới quyết định trở về nghĩa trang Kiến An - Ngọc Lũ sinh sống, chăm sóc mẹ. Những ngôi mộ ở đây đa phần đều được ông Hiệp xây dựng.

Bà Hương "làm bạn" với 1.200 ngôi mộ

Những người con khác của bà cụ Hương đều xây dựng gia đình quanh khu vực nghĩa trang. Họ vẫn thường tới lui thăm nom bà cụ. Chiều chiều, chị Đinh Thị Tường Vi, cháu dâu bà đẩy xe thức ăn nhanh bán ngay trước cổng nghĩa trang để mưu sinh. Sống giữa không gian âm u của người chết nhưng 50 năm qua, cả gia đình bà Hương vẫn cảm thấy thoải mái như sinh hoạt với cộng đồng dân cư bình tường. Bà quan niệm, sống bên người chết cũng như sống bên người sống. Đã là hàng xóm của nhau, mình sống sạch sẽ, không quậy phá thì không ai làm gì mình.

Bà cụ 83 tuổi tâm sự: “Nhà tôi cũng có điện nước sạch để dùng. Các ngày lễ Tết, bạn bè, người thân của tôi và các con đến nhà chơi. Khi nhà có tiệc, tôi cũng thuê rạp về dựng làm nơi đãi khách. Chỉ riêng phần nước rửa mộ là hơi khó một chút. Do đất ở nghĩa trang thấp hơn, tôi phải xin đặt giếng khoan ở một nhà trong khu dân cư, dùng 4-5 bình lớn chứa nước, 3-4 ngày bơm nước một lần. Lau rửa mộ hơi tốn nước, tôi dùng nước giếng khoan cho tiết kiệm. Khoan giếng ở ngay đây không được".

Điều khá đặc biệt là bà Hương không sợ ma cỏ gì hết. Sống chung với người chết đã quen, bà coi họ chẳng khác gì hàng xóm, tắt lửa tối đèn có nhau. “Mình không đụng họ thì họ không đụng mình”, bà Hương bảo vậy.

Phút nghỉ ngơi bên cạnh những "người hàng xóm" đặc biệt

Trong nửa thế kỷ trông coi nghĩa trang, duy chỉ một lần bà Hương khiếp sợ. Chuyện đó đã xảy ra khá lâu, liên quan đến một cháu bé 12 tuổi tử vong do đuối nước đúng dịp Tết sắp đến. Bà kể: “Chuyện xảy ra vào năm 1992. Tôi còn nhớ, hôm đó là 29 tháng Chạp, tôi được thông báo sẽ tiến hành chôn cất một cháu bé trong đêm.

Tối đó, xe tang gồm hơn chục người kéo vào nghĩa địa. Bố mẹ thằng bé khóc ngất, tội nghiệp lắm. Thằng bé đáng ra không chết nhưng mà vì nghe lời xúi dại của chúng bạn, nên phải ra đi ở tuổi 12. Tôi nghe gia đình kể, nó đi chơi cùng bạn bè, tới một khúc sông, bạn bè nó biết bơi nên rủ nhau bơi qua bờ bên kia. Nó không biết bơi nhưng nghe bạn bè nói “tụi tao lội qua kia, mày không lội được thì mày lặn”. Thằng bé khờ khạo cũng xuống theo, rồi hụt chân không cứu kịp”.

Sau khi chôn cất đứa bé xấu số, bà Hương bần thần mãi đến hôm sau. Có lẽ, sự ám ảnh đã ảnh hưởng đến tâm trí, khiến bà liên tưởng đến những điều ghê rợn. Kể từ đó, bà hương khói cho phần mộ này nhiều hơn, như là chút lòng thành của mình đối với thằng bé tội nghiệp.

(Còn nữa)

Lưu Thủy