Bảo tồn và phát triển giá trị văn hóa gắn với xây dựng Nông thôn mới

Sức mạnh nội sinh đảm bảo cho sự phát triển toàn diện

Hà Nội là nơi hội tụ tinh hoa văn hóa đất nước, lưu giữ nhiều giá trị văn hóa đa dạng, phong phú gắn với nền văn minh lúa nước lâu đời của người Việt, mang đặc trưng văn hóa xứ Đoài, vùng Sơn Nam Thượng và văn hóa vùng đồng bằng sông Hồng.

Hà Nội đang lưu giữ hơn 6.000 di tích lịch sử, 1.793 di sản văn hóa phi vật thể, bao gồm: 1.206 lễ hội; 215 tập quán xã hội và tín ngưỡng; 175 nghề thủ công truyền thống; 106 di sản về tri thức dân gian; 79 loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian; 14 di sản về ngữ văn dân gian, đa số nằm ở vùng ngoại thành, như huyện Thường Tín (440 di tích), huyện Phú Xuyên (345 di tích), huyện Chương Mỹ (374 di tích)… Đây là nét đặc sắc của khu vực nông thôn Hà Nội, đồng thời là nguồn lực để xây dựng Nông thôn mới, hướng đến phát triển các thiết chế mới trong xã hội nông thôn hiện đại.

Thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng Nông thôn mới, bên cạnh phát triển kinh tế, xây dựng kết cấu hạ tầng, nâng cao đời sống vật chất của người dân, Hà Nội còn chú trọng đến công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa. Giá trị văn hóa của Thủ đô không chỉ thể hiện trong di sản phong tục, tập quán kiến trúc…, mà còn là giá trị tổng hòa của nhiều yếu tố mang ý nghĩa sâu sắc, đóng vai trò trong xây dựng và phát triển nông thôn bền vững.

Bảo tồn và phát triển giá trị văn hóa gắn liền với xây dựng Nông thôn mới vừa là mục tiêu, vừa là nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược đặc biệt quan trọng bởi văn hóa là nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh bảo đảm cho sự phát triển toàn diện. Bảo tồn và phát triển văn hóa chính là gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống, đồng thời tạo ra những giá trị mới cho nông thôn, đó là nông thôn hiện đại với những giá trị về kinh tế, văn hóa, xã hội.

Hà Nội là nơi hội tụ tinh hoa văn hóa đất nước, lưu giữ nhiều giá trị văn hóa đa dạng, phong phú

Những năm qua, Hà Nội đã thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ đối với công tác bảo tồn và phát triển văn hóa trong xây dựng Nông thôn mới, nòng cốt là củng cố, nâng cao chất lượng trong xây dựng nếp sống văn hóa, nhằm phát triển văn hóa nông thôn, gắn liền với phát triển nông nghiệp, nông thôn.

Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, “Toàn dân đoàn kết xây dựng Nông thôn mới, đô thị văn minh”, xã đạt chuẩn Nông thôn mới, xây dựng nếp sống văn hóa ngày càng đi vào nền nếp, đạt chất lượng hiệu quả, khơi dậy tinh thần cộng đồng của Nhân dân trong xây dựng và phát triển đời sống văn hóa ở vùng nông thôn.

Đặc biệt, nhiều địa phương tổ chức các hội thi về văn hóa ứng xử, tuyên truyền quy tắc ứng xử nơi công cộng tạo sự chuyển biến tích cực trong nhận thức của người dân. Đồng thời phát triển kênh thông tin để tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong xây dựng Nông thôn mới.

Đơn cử, tại huyện Thường Tín, nhằm góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa trong xây dựng Nông thôn mới, huyện đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị để phục dựng và phát triển các lễ hội truyền thống như lễ hội Từ Vân (xã Lê Lợi), lễ hội Chử Đồng Tử - Tiên Dung (xã Tự Nhiên), lễ hội chùa Đậu (xã Nguyễn Trãi)…

Với sự vào cuộc tích cực của các cấp ủy, chính quyền và Nhân dân, công tác quy hoạch, bảo tồn và phát triển văn hóa ngày càng hoàn thiện, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tinh thần của người dân, góp phần xây dựng Nông thôn mới. Đến nay, toàn huyện có trên 87% số hộ gia đình đạt danh hiệu gia đình văn hóa, 89% số làng được công nhận mới và tái công nhận danh hiệu làng văn hoá, có 29/29 xã đạt chuẩn văn hóa Nông thôn mới và 29/29 xã đạt chuẩn Nông thôn mới.

Hà Nội có 95,4% thôn, làng được công nhận và giữ vững danh hiệu văn hóa

Sau hơn 10 năm thực hiện xây dựng Nông thôn mới, công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của Hà Nội được đầu tư trọng điểm, đạt nhiều kết quả thiết thực. Chủ trương bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa trong xây dựng Nông thôn mới từng bước đáp ứng được nhu cầu về văn hóa của người dân, ngày càng thu hút đông đảo Nhân dân tham gia, góp phần xây dựng môi trường lành mạnh, đẩy lùi tệ nạn xã hội.

Sự thay đổi trong nhận thức của cộng đồng dân cư về vai trò của văn hóa đối xây dựng Nông thôn mới ngày càng nâng cao, tạo tiền đề nâng cao đời sống của người dân khu vực nông thôn, giúp công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa đi vào thực chất, có chiều sâu; góp phần loại bỏ các hủ tục, mê tín dị đoan.

Sau hơn 10 năm thực hiện xây dựng Nông thôn mới, công tác bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của Hà Nội được đầu tư trọng điểm, đạt nhiều kết quả thiết thực

Theo Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng Nông thôn mới thành phố Hà Nội, đến thời điểm này, 382/382 xã trên địa bàn Hà Nội đã đạt tiêu chí số 16 về văn hóa, theo bộ Tiêu chí quốc gia về xã Nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025.

Cụ thể, những năm qua, thành phố đã quan tâm đầu tư cơ sở vật chất cho hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao với 2.362/2.362 thôn có nhà văn hóa, khu thể thao và 64/382 xã có trung tâm văn hóa, thể thao.

Hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao được đầu tư đầy đủ trang thiết bị cơ bản, tạo điều kiện thuận lợi để nhân dân có điểm đến sinh hoạt, giao lưu văn hóa; trao đổi thông tin, học hỏi kinh nghiệm phát triển kinh tế, xây dựng gia đình văn hóa, từ đó thắt chặt thêm tình làng, nghĩa xóm, chung tay xây dựng cộng đồng văn hóa, văn minh.

Đồng thời, đây còn là điểm hẹn để người dân tập luyện thể dục thể thao, nâng cao sức khỏe để lao động, cống hiến cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Những kết quả này đã đóng góp tích cực cho phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” thời gian qua được phát triển sâu rộng, nhận được sự hưởng ứng, chung tay của đông đảo người dân. Tính đến hết năm 2024, Hà Nội đã có 95,4% thôn, làng được công nhận và giữ vững danh hiệu thôn, làng văn hóa.

Ngọc Diệp