Giảm lãi suất 0,25% cần áp dụng đồng bộ nhiều giải pháp hỗ trợ

Tại Nghị quyết số 46/NQ-CP ngày 9/6/2017, Chỉ thị số 24/CT-TTg ngày 2/6/2017, Chỉ thị số 26/CT-TTg ngày 6/6/2017, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành triển khai đồng bộ các giải pháp để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhằm thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2017 đã đề ra. Thực hiện chủ trương của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, trên cơ sở đánh giá tình hình kinh tế vĩ mô, thị trường tiền tệ, ngày 7/7/2017, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành quyết định điều chỉnh giảm 0,25%/năm các mức lãi suất điều hành, giảm 0,5%/năm lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng đồng Việt Nam của tổ chức tín dụng đối với khách hàng vay để đáp ứng nhu cầu vốn phục vụ một số lĩnh vực, ngành kinh tế.

Như vậy, đây là lần đầu tiên kể từ tháng 3/2014, NHNN giảm các mức lãi suất điều hành. Để thực hiện có hiệu quả các chủ trương của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam yêu cầu các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh, thành phố tiếp tục triển khai các giải pháp về tiền tệ, hoạt động ngân hàng tại Chỉ thị số 01/CT-NHNN ngày 10/01/2017, giải pháp về tín dụng theo chỉ đạo tại văn bản số 4060/NHNN-TTGSNH ngày 29/5/2017 và tập trung thực hiện các giải pháp như sau:

Đối với tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài: Thực hiện đúng các quy định và chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về lãi suất tiền gửi của tổ chức, cá nhân tại tổ chức tín dụng, lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng đồng Việt Nam của tổ chức tín dụng đối với khách hàng vay để đáp ứng nhu cầu vốn phục vụ một số lĩnh vực, ngành kinh tế. Chủ động cân đối giữa nguồn vốn và sử dụng vốn để đảm bảo thanh khoản; thực hiện các giải pháp tiết giảm chi phí hoạt động, nâng cao hiệu quả kinh doanh để có cơ sở giảm lãi suất cho vay đối với các lĩnh vực ưu tiên, lãi suất cho vay đối với các lĩnh vực sản xuất kinh doanh; áp dụng mức thu phí hợp lý đối với các khoản phí được thu theo quy định của pháp luật nhằm chia sẻ khó khăn đối với khách hàng vay.

Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh, thành phố: Chủ động đôn đốc và hướng dẫn tổ chức tín dụng trên địa bàn thực hiện các giải pháp về tiền tệ, tín dụng và hoạt động ngân hàng của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Tăng cường công tác thanh tra, giám sát đối với tổ chức tín dụng trên địa bàn trong việc chấp hành quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về lãi suất.

Thống đốc NHNN yêu cầu Tổng giám đốc (Giám đốc) tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài; Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh, thành phố có trách nhiệm chỉ đạo thực hiện văn bản này. Định kỳ vào ngày 20 hằng tháng, các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài báo cáo tình hình, kết quả triển khai thực hiện các giải pháp nêu tại mục 1; báo cáo tình hình lãi suất huy động và lãi suất cho vay bằng đồng Việt Nam bắt đầu từ kỳ báo cáo tháng 7/2017 về Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Bước đi thận trọng và hợp lý

Sau khi Ngân hàng NN giảm hàng loạt lãi suất điều hành, đã có ý kiến cho rằng, trong tình hình thanh khoản các ngân hàng đang tốt như hiện nay nên tranh thủ bỏ trần lãi suất huy động ngắn hạn. Theo PGS.TS Trần Hoàng Ngân, việc Ngân hàng NN giảm lãi suất điều hành 0,25%/năm là bước đi thận trọng hợp lý, nhất là trong bối cảnh Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) có khả năng tăng thêm lãi suất USD vào cuối năm nay. Động thái này sẽ giúp các ngân hàng giảm chi phí đầu vào, nhất là việc giảm lãi suất tái chiết khấu sẽ giúp các ngân hàng đem trái phiếu đặc biệt đi vay tái cấp vốn có lãi suất mềm hơn. Nhưng cần độ trễ, chứ chưa tác động ngay đến lãi suất cho vay với các lĩnh vực thông thường.

Chuyên gia Bùi Quang Tín lại cho rằng, động thái này cho thấy Ngân hàng NN đã bắt đầu hành động nhằm định hướng thị trường, thay vì chỉ kêu gọi các ngân hàng tiết giảm chi phí để giảm lãi suất như cách làm lâu nay. Bởi việc lãi suất trên thị trường liên ngân hàng giảm sẽ gián tiếp tác động đến lãi suất huy động vốn trong dân cư, tạo cơ sở cho việc giảm lãi suất huy động và cho vay thời gian tới.

Tuy nhiên, mức giảm bao nhiêu và có tương ứng với mức giảm của lãi suất điều hành hay không còn phụ thuộc thêm nhiều yếu tố khác cũng như điều kiện của từng tổ chức tín dụng.

Thực tế, động thái ngân hàng Nhà nước giảm lãi suất ngân hàng xuống 0,25%/năm, không ngoài mục tiêu giảm chi phí cho các tổ chức tín dụng, qua đó góp phần giảm lãi suất cho vay để hỗ trợ doanh nghiệp. Bởi các tổ chức tín dụng sẽ tiếp cận được vốn rẻ hơn từ nguồn cho vay tái cấp vốn của Ngân hàng NN, có điều kiện để giảm lãi suất cho vay, đặc biệt là với một số lĩnh vực ưu tiên.

Trong khi đó, nếu lãi suất cho vay thông thường giảm, Ngân hàng NN sẽ phải thực hiện một số giải pháp nữa. Thứ nhất, phải kiểm soát tốc độ tăng trưởng tín dụng ở mức phù hợp, không quá nóng, tránh tăng cung tiền, gây áp lực lên lạm phát và tạo áp lực lên tỉ giá.

Thứ hai, cần xem xét nâng trần lãi suất huy động đối với USD lên 0,25%/năm thay vì 0%/ năm như hiện nay để giúp các tổ chức tín dụng huy động thêm nguồn ngoại tệ trong dân. Tất nhiên, chúng ta huy động nguồn ngoại tệ để đưa vào phục vụ sản xuất kinh doanh chứ không phải khuyến khích chi tiêu, cất giữ USD.

Ngoài ra, cần cân nhắc việc điều chỉnh quy định về tỉ lệ vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung - dài hạn. Từ ngày 1-1-2018, tỉ lệ này giảm từ 50% còn 40%, buộc các ngân hàng phải tăng lãi suất đầu vào kỳ hạn dài, gây khó khăn cho việc giảm lãi suất cho vay.

Nếu vẫn giữ mức giảm này, theo tôi, Ngân hàng NN có thể lùi thời gian thực hiện đến ngày 1-7-2018, thay vì ngay từ đầu năm 2018 như kế hoạch.

Ông Nguyễn Thanh Tùng, tổng Giám đốc NH Đông Á, cho rằng, tín hiệu nới lỏng tiền tệ. “Việc điều chỉnh lãi suất điều hành của Ngân hàng NN là bước đi hợp lý bởi thanh khoản của các ngân hàng đang dồi dào, lãi suất cho vay qua đêm trên thị trường liên ngân hàng cũng giảm khá mạnh dù đã có lúc rất nóng”.

Lãi suất điều hành giảm cũng giúp các ngân hàng có đầu vào “nhẹ nhàng” hơn, thanh khoản được củng cố. Có thể nói, Ngân hàng NN đã “bật đèn xanh” để các NH giảm lãi suất cho vay với doanh nghiệp.

Việc lãi suất tái cấp vốn giảm từ 6,5%/năm xuống 6,25%/năm là không thấp so với mặt bằng hiện nay, nhưng là dấu hiệu cho thấy Ngân hàng NN đã phát tín hiệu nới lỏng tiền tệ sau một thời gian dài giữ nguyên các lãi suất chủ chốt.

Tuy nhiên, việc điều chỉnh này trước mắt chỉ tác động đến lãi suất cho vay các lĩnh vực ưu tiên, còn với các lĩnh vực cho vay thông thường phải có độ trễ nhất định.