Hà Nội đẹp hơn qua nét vẽ của họa sĩ Trần Nguyên Đán

Bền bỉ như ong thợ

Trong ngôi nhà ở phố Khương Trung, nơi các đồ vật đều cất lên tiếng nói của thời gian, họa sĩ Trần Nguyên Đán bảo, lúc đầu ông cũng không muốn tổ chức triển lãm. Cả cuộc đời ông, từ lúc mới vào nghề đã xin làm nhà kho để hạn chế tiếp xúc, có nhiều thời gian làm nghề, làm những gì mình yêu thích. Vì thế, từ năm 2003, khi rời ghế Phó giám đốc Bảo tàng Mĩ thuật Việt Nam để nghỉ hưu đến nay, ông cứ âm thầm làm việc trong nhà, ít khi xuất hiện trên truyền thông, cũng không bày triển lãm.

Họa sĩ Trần Nguyên Đán

Cuộc triển lãm gần nhất của ông là năm 2003, lúc đó, ông bày một chuyên đề những bức tranh vẽ Hội An. Đầu năm 2016, khi nhà sưu tập thuyết phục, ông thấy mình không nên phụ lòng tốt. Ông cũng muốn đánh dấu lại một đời vẽ của ông bàng triển lãm trưng bày tranh và những mộc bản ông đã miệt mài sáng tạo suốt từ năm 1970 khi đang ngồi trên ghế nhà trường đến nay.

Đó như một cột mốc, một dấu ấn, dù chưa hẳn đã đầy đủ cả sự nghiệp sáng tạo của ông nhưng đây là một dấu mốc quan trọng nhân dịp ông tròn 75 tuổi.

Họa sĩ miệt mài bên tác phẩm của mình

Thành công lớn với những tác phẩm về Hà Nội

Trong các mảng đề tài mà họa sĩ Trần Nguyên Đán vẽ nhiều, có nhiều tác phẩm ghi dấu ấn, tạo nên phong cách của ông, đó là những tác phẩm khắc gỗ về Thăng Long – Hà Nội.

Dù mảnh đất Hà Nội không phải là nơi chôn nhau cắt rốn của ông (Trần Nguyên Đán quê gốc Bắc Ninh) nhưng đây là quê hương thứ hai, nơi cho ông nhiều thứ thuộc về sự nghiệp và gia đình. Mảnh đất này cũng đã dung dưỡng những sáng tạo nghệ thuật trong ông, mang đến cho ông những cảm xúc thăng hoa trong sáng tác tranh khắc gỗ - cái nghệ mà ông bảo nó cực nhọc hơn nhiều so với nếu chọn vẽ tranh bằng chất liệu khác, như bột màu hay sơn dầu chẳng hạn.

Nghệ nhân tranh Hàng Trống

Dấu ấn Hà Nội

Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội

Họa sĩ Trần Nguyên Đán sinh năm 1941, quê ở Bắc Ninh, là hội viên ngành đồ họa Hội Mĩ thuật Việt Nam từ 1974.

Tác phẩm của họa sĩ Trần Nguyên Đán đã được tặng Giải Nhất Triển lãm 10 năm Nghệ thuật Đồ họa Toàn quốc năm 1985; Giải Ba Giải thưởng Hội Mĩ thuật Việt Nam năm 1994; Giải B Triển lãm Mĩ thuật Khu vực I (Hà Nội) năm 2000; Giải A Triển lãm Mĩ thuật Thủ đô năm 1985… Đặc biệt, năm 2007, hoạ sĩ Trần Nguyên Đán đã được tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật đợt II cho 5 tác phẩm tranh khắc: “Nghệ nhân Hàng Trống”, “Chăm học chăm làm”, “Trở lại Tam Bạc”, “Hội đền Hùng” và “Thăng Long – Đông Đô – Hà Nội”.

Ông tâm sự rất chân thành: “Tôi vẽ Hà Nội (cũng như vẽ Hội An, Sa Pa…) bằng con mắt của riêng mình. Không phải là người chụp ảnh, rằng phải đúng phải thật. Nghệ thuật có thật có hư, vừa có lí vừa phải có tình”.Xem tranh ông, thấy một Thăng Long – Hà Nội hiện ra với nhiều di tích lịch sử, những thắng cảnh nổi tiếng. Tác phẩm “Dấu ấn Hà Nội” ông sáng tác năm 1989 là một ví dụ. Chỉ trong một tác phẩm, Trần Nguyên Đán đã tái hiện hầu hết những công trình kiến trúc nổi tiếng, từ Lăng Bác Hồ cho tới Khuê Văn Các, Tháp Rùa, Chợ Đồng Xuân, Nhà thờ Lớn… Rồi cả dãy phố cổ trầm mặc hiện ra thấp thoáng, đặc biệt là hồ Gươm xanh ngắt hiện ra như hút tầm mắt người xem. Hay như bức “Hà Nội trong mắt tôi” ông vẽ phố cổ, vẽ bóng Ô Quan Chưởng và những thiếu nữ Hà Nội duyên dáng trên phố. Đáng chú ý, trong số những tác phẩm của Trần Nguyên Đán về Hà Nội có bức “Nghệ nhân tranh Hàng Trống” và “Thăng Long – Đông Đô – Hà Nội”. Đây là hai trong số năm tác phẩm đã đưa ông được trao Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật đợt 2 (năm 2007).

Đầu Xuân Bính Thân 2016, ông cũng chọn khai bút bằng một bức tranh khắc về Thăng Long – Hà Nội. Bức tranh tái hiện lại những mái phố bàng bạc khói sương, thấp thoáng những cô những bà bán hàng. Trong đó, điểm nhấn là cây cầu Long Biên biểu tượng khiến bất cứ ai cũng cảm thấy xao xuyến… Bên cạnh mảng tranh khắc tái hiện những công trình, những di tích văn hóa trong nội đô, họa sĩ Trần Nguyên Đán còn vẽ nhiều tác phẩm về ngại thành Hà Nội. Ông vẽ chùa Tây Phương, chùa Trăm Gian, vẽ nghề múa rối nước… Bức tranh Chùa Tây Phương (1977) của ông đến nay như một tư liệu sinh động cho công chúng nhìn ngắm bối cảnh chùa xưa mà nay đã không còn nữa.Nhà sưu tập Nguyễn Thị Thu Hòa – Giám đốc Bảo tàng Gốm sứ cho biết, bà cảm thấy tự hào khi đã sưu tập được hơn 100 tác phẩm của họa sĩ Trần Nguyên Đán. “Đây là họa sĩ có nhiều tác phẩm như cây cầu nối truyền thống với hiện đại”, bà Thu Hòa nói.