Mùa thu và tinh thần cách mạng của người Hà Nội

Bản lĩnh của Thủ đô ngàn năm văn hiến

Nếu trong văn học nghệ thuật, mùa thu Hà Nội là mùa của hoài niệm và thơ ca, thì trong lịch sử, nó lại gắn liền với những biến cố lớn lao và tinh thần cách mạng bất khuất. Từ mùa thu Tổng khởi nghĩa năm 1945 đến những ngày đông 1972 khói lửa của “Điện Biên Phủ trên không”, người Hà Nội luôn hiện lên với tất cả sự kiên cường, hy sinh và bản lĩnh của một Thủ đô ngàn năm văn hiến.

Mùa thu năm 1945 đánh dấu sự kiện lịch sử trọng đại: Cách mạng Tháng Tám thành công, mở đường cho sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Tinh thần cách mạng người Hà Nội chói ngời trong chương trình “Hà Nội - từ mùa Thu lịch sử năm 1945”

Đây chính là khúc tráng ca khởi nghĩa mà Hà Nội chính là trái tim, là linh hồn, là hạt nhân lan tỏa.

Là trung tâm đầu não chính trị, văn hóa và kinh tế, Hà Nội giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong phong trào cách mạng toàn quốc. Ngày 19/8/1945, hàng vạn người dân từ khắp các phố phường, làng ngoại thành đổ về trung tâm thành phố, tụ hội tại Nhà hát Lớn, tay cầm cờ đỏ sao vàng, miệng hô vang khẩu hiệu ủng hộ Việt Minh và đòi lật đổ chính quyền bù nhìn.

Những người công nhân, tiểu thương, học sinh, trí thức, cả những cụ già, em nhỏ… tất cả đã trở thành chiến sĩ cách mạng không súng ống, mà bằng niềm tin và ý chí sắt đá, họ đã giành chính quyền mà hầu như không đổ máu.

Khởi nghĩa ở Hà Nội được tổ chức bài bản, phối hợp giữa các lực lượng tự vệ thành, đội thanh niên xung phong, Nhân dân các giới. Lực lượng quần chúng được dẫn dắt rõ ràng, kiên quyết nhưng ôn hòa, thể hiện trình độ giác ngộ chính trị và tinh thần trách nhiệm cao với vận mệnh đất nước.

Không chỉ giành lại chính quyền, người Hà Nội còn bảo vệ an toàn kho tàng, cơ sở hạ tầng, giữ trật tự, tránh hỗn loạn - một minh chứng cho bản lĩnh và văn hóa của Thủ đô trong thời khắc định mệnh.

Chính vì thế, cuộc cách mạng “long trời lở đất” lúc bấy giờ cũng chính là biểu thị của tình đoàn kết, ý chí quyết tâm của quần chúng Nhân dân, khí thế ngút trời của tương lai sáng tươi khi có Đảng lãnh đạo và dẫn dắt Nhân dân đi theo con đường đấu tranh cách mạng.

Chỉ hơn một năm sau ngày Tuyên ngôn Độc lập, thực dân Pháp quay trở lại xâm lược, nổ súng tái chiếm Hà Nội tháng 12/1946. Trong bối cảnh đó, Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động cuộc kháng chiến toàn quốc.

Đặc biệt, chính quyền và nhân dân Hà Nội thực hiện chủ trương “tiêu thổ kháng chiến” - tự phá bỏ nhà cửa, đường sá, công trình giao thông để ngăn bước tiến của địch.

Với tinh thần “tất cả cho kháng chiến”, Nhân dân, công nhân các địa phương tự tay đốt, phá dỡ nhà cửa, xí nghiệp, hầm mỏ, tổ chức đào hào, đắp ụ, dựng vật cản trên cả đường bộ, đường sông... Tại Thủ đô Hà Nội, bộ đội, tự vệ và nhân dân các khu phố nội thành đã đào hầm hào, đục thông các nhà trong dãy phố, cưa cây, hạ cột điện.

Khi chiến sự nổ ra, các chiến lũy được dựng lên trên đường phố bằng những toa xe điện, bao cát, giường ngủ, bàn ghế, đồ đạc để ngăn chặn địch. Ở ngoại thành, nông dân thực hiện “vườn không nhà trống” đề phòng địch đánh nống ra.

Chiến lược “tiêu thổ kháng chiến” gây ra khó khăn cho thực dân Pháp, làm chậm bước tiến công của giặc. Đặc biệt, tại Hà Nội, hiệu quả của chiến lược này góp phần giam chân địch, tạo điều kiện để các cơ quan đầu não của Đảng, Chính phủ và các bộ, ngành di chuyển lên Chiến khu Việt Bắc an toàn.

Tiêu thổ kháng chiến là biểu tượng cảm động và bi tráng nhất của tinh thần yêu nước. Từng gia đình sẵn sàng chia tay ngôi nhà bao đời gắn bó, đập tan mái ngói, dỡ gạch, rải chướng ngại khắp phố phường. Không một ai kêu ca hay do dự, bởi tất cả hiểu giữ nhà cũng là mất nước.

Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, Hà Nội không chỉ là nơi rút lui chiến thuật, mà còn là hậu phương vững chắc với sự đóng góp về người, của và tinh thần cho suốt 9 năm trường kỳ kháng chiến.

Tháng 12/1972, đế quốc Mỹ phát động chiến dịch Linebacker II - ném bom rải thảm vào Hà Nội, Hải Phòng và các thành phố lớn bằng B-52 nhằm buộc ta khuất phục trên bàn đàm phán. Trong 12 ngày đêm, hơn 100.000 tấn bom trút xuống Hà Nội, phá hủy nhiều khu dân cư, giết hại hàng nghìn thường dân.

Hà Nội không gục ngã. Trái lại, tinh thần quật cường được hun đúc thêm từ đau thương mất mát. Các trận địa pháo cao xạ, tên lửa, radar... được bố trí khắp nơi. Lực lượng dân quân tự vệ, học sinh, sinh viên xung phong vào tuyến lửa. Người già, phụ nữ đào hầm cứu thương, tiếp tế.

Đêm 26/12/1972, phố Khâm Thiên trúng bom B52 khiến 287 người thiệt mạng nhưng chỉ sau vài ngày, cuộc sống lại hồi sinh từ đống đổ nát. Người dân dựng lán, sửa nhà, dọn dẹp đường phố như một cách đáp trả kẻ thù bằng niềm tin vào ngày mai chiến thắng.

Cuối cùng, Hà Nội đã chiến thắng. Chiến dịch “Điện Biên Phủ trên không” buộc Mỹ phải ký Hiệp định Paris năm 1973 - một chiến thắng vang dội, kết tinh từ ý chí sắt đá của Nhân dân Thủ đô.

Xứng danh Thủ đô anh hùng

Phát huy tinh thần cách mạng sục sôi, chiến đấu đến cùng để và thực hiện mục tiêu, trong suốt những năm tháng từ mùa thu lịch sử đến nay, người Hà Nội cũng chưa bao giờ lùi bước trước khó khăn, gian khổ nào.

Từ dịch bệnh, thiên tai, bão lũ, người Hà Nội không chỉ làm tốt nhiệm vụ của mình mà còn giơ vai, chung tay giúp đỡ các địa phương khác trong cả nước.

Như lời đồng chí Trần Sỹ Thanh - Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND Hà Nội phát biểu tại chương trình “Hà Nội - từ mùa Thu lịch sử năm 1945: “Trải qua 80 năm bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước, đặc biệt là gần 40 năm đổi mới, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam, đất nước ta đã gặt hái được nhiều thành tựu to lớn và có ý nghĩa lịch sử trên mọi lĩnh vực; vị thế, uy tín của Việt Nam không ngừng được khẳng định và nâng cao trên trường quốc tế.

Trong chặng đường vẻ vang ấy, Hà Nội - Thủ đô ngàn năm văn hiến, Thành phố Anh hùng, Thành phố Vì hòa bình - là nơi khởi nguồn của hành trình độc lập dân tộc, thống nhất và phát triển đất nước. Hà Nội hôm nay không chỉ là trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trái tim của cả nước mà còn là trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục và đào tạo, khoa học, công nghệ và hội nhập quốc tế. Đó là minh chứng sống động, thể hiện rõ nét ý chí, quyết tâm và khát vọng vươn lên mạnh mẽ của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Thủ đô”.

Trong thi ca Việt Nam, Hà Nội mùa thu là một “nàng thơ” trữ tình, lãng mạn. Nhưng trong dòng chảy lịch sử, nàng thơ ấy lại là người chiến sĩ quả cảm.

Từ “Sáng mát trong như sáng năm xưa” của Nguyễn Đình Thi đến “Tiến về Hà Nội” của Văn Cao, từ hình ảnh lá vàng lặng lẽ đến rực rỡ cờ đỏ sao vàng, tất cả hòa quyện thành một mùa thu rất riêng: Mùa của độc lập, tự do, mùa của lòng yêu nước sâu sắc.

Người Hà Nội đi qua chiến tranh bằng đôi chân kiên cường, trái tim nhân hậu, và một bản lĩnh vững chãi. Dù trong đấu tranh cách mạng hay trong xây dựng hòa bình, Hà Nội luôn là ngọn cờ đầu - bởi lẽ tinh thần yêu nước nơi đây không phải là thứ được hô khẩu hiệu, mà được chứng minh qua từng hành động cụ thể, từng hy sinh thầm lặng.

Mỗi mùa thu đến, bên cạnh những vạt nắng vàng, hàng sấu rụng lá và làn gió hanh heo, người Hà Nội còn lặng lẽ nhắc nhau về những mùa thu năm xưa: mùa thu khởi nghĩa, mùa thu độc lập, mùa thu bom đạn và mùa thu chiến thắng.

Tinh thần cách mạng ấy không cũ theo năm tháng, mà được tiếp nối trong mỗi con người hôm nay: trong sự tử tế, trách nhiệm, sáng tạo và khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh.

Hà Nội mùa thu - không chỉ là mùa của sắc trời, mà là mùa của tinh thần dân tộc. Một mùa thu đã làm nên lịch sử.

Để trong mùa thu này, với tinh thần cách mạng kiên cường, với lòng yêu nước và yêu Hà Nội cháy bỏng, mỗi người Hà Nội lại đặt ra cho mình những nhiệm vụ, mục tiêu mới để góp sức cho Thủ đô vươn lên dẫn đầu trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Cẩm Tú