Những tác động và hệ luỵ của chính sách thuế mới của Hoa Kỳ

Chương trình có sự tham dự của các ông, bà: Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế, Bộ Tài chính; TS. Phạm Sỹ Thành, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu kinh tế và chiến lược Trung Quốc; Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính - ngân hàng; Nguyễn Quang Huy, Chuyên gia kinh tế; Lê Hằng, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP); Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt Nam; TS. Hoàng Mạnh Cầm, Phó Chánh Văn phòng Hội đồng quản trị Tập đoàn Dệt may Việt Nam; Phạm Quang Vinh, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, nguyên Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Việt Nam tại Mỹ; nhà báo Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập báo Tiền phong.

Ngành dệt may chịu tác động lớn nhất

Nhà báo Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập báo Tiền phong phát biểu khai mạc toạ đàm

Phát biểu tại tọa đàm, ông Phùng Công Sưởng, Tổng Biên tập báo Tiền phong nhấn mạnh, ngày 7/4 Tổng thống Donald Trump thông báo sẽ không lùi bước trong việc áp thuế quan toàn diện với hàng nhập khẩu của hầu hết các nước trên thế giới trừ khi các nước cân bằng thương mại với Mỹ. Điều này cho thấy quyết tâm của chính quyền Mỹ áp thuế đối ứng với nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Dự báo chính sách thuế mới của Mỹ sẽ ảnh hưởng đến 5 nhóm ngành chính đang chiếm 64,3% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào Mỹ: điện tử, dệt may, da giầy, gỗ và sản phẩm từ gỗ, nông – lâm – hải sản, thép và nhôm. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng, đây cũng chính là cơ hội để nước ta cơ cấu lại các ngành hàng, cải thiện năng lực sản xuất và thích ứng của doanh nghiệp Việt và rộng hơn là của của nền kinh tế trước sự thay đổi nhanh của tình hình thế giới.

TS. Hoàng Mạnh Cầm, Phó Chánh Văn phòng Hội đồng quản trị Tập đoàn Dệt may Việt Nam

Một trong 3 ngành hàng chủ lực của Việt Nam - Dệt may sẽ là mặt hàng trong rổ hàng hoá chịu tác động mạnh nhất. Ông Hoàng Mạnh Cầm, Phó Chánh Văn phòng Hội đồng quản trị Tập đoàn Dệt may Việt Nam đánh giá chính sách thuế đối ứng mới của ông Trump bất ngờ và vượt xa dự báo trước đây về mức thuế đối ứng. Trong thời gian ngắn hạn, xuất khẩu dệt may đi Mỹ sẽ bị giảm trong quý II, quý III.

Tuy nhiên, theo nghiên cứu của Tập đoàn Dệt may, lần này ít có sự dịch chuyển về chuỗi cung ứng như lần đầu, đồng thời các nước khác cũng chịu mức thuế cao, chỉ đơn hàng nhỏ. Các khu vực Châu Phi, Mỹ La tinh năng lực sản xuất thấp hơn, quy mô sản xuất, tay nghề nhà sản xuất, đặc biệt, mức độ ổn định về mặt xã hội, chính trị không cao. Đầu tư lượng mua hàng mất 1-2 năm mới ổn định, nếu dịch chuyển đơn hàng sang các quốc gia, sẽ không nhiều.

Hiệp hội dệt may tính toán có 7.000 - 10.000 doanh nghiệp, với số lượng lao động, trên 2,5 triệu lao động trực tiếp trong ngành, không tính các ngành phụ trợ liên quan. Tuy nhiên, hiện nay nhập khẩu dệt may của Mỹ chiếm đến 97% nhu cầu tiêu thụ nên nếu Mỹ muốn khôi phục sản xuất thì không cũng thể. Vậy nên, với ngành Dệt may, tác động của thuế đối ứng sẽ là tác động ngắn hạn, ít có sự dịch chuyển về chuỗi cung ứng như lần đầu, các nước khác cũng chịu mức thuế cao, chỉ đơn hàng nhỏ.

4 trong 5 nhóm hàng chủ lực xuất khẩu sang Mỹ có biến động lớn

Là một trong những ngành hàng chịu tác động lớn nhất, ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt Nam cho biết doanh nghiệp gỗ đã sống trong những thời điểm rất “sốc” bởi chính sách thuế của Mỹ. Việc Mỹ áp thuế 46% với mặt hàng nhập của Việt Nam là “đòn” đánh rất mạnh vào công nghiệp gỗ, bởi ngành gỗ còn chịu tác động của sắc lệnh điều tra 232 của Mỹ về điều tra hạn ngạch xuất khẩu với mặt hàng đe doạ an ninh Mỹ.

Ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt Nam bày tỏ nhóm ngành gỗ đang cùng nhìn lại và tìm hướng đi mới với chính sách thuế mới của Tổng thống Mỹ Donald Trump

Việt Nam trong những năm gần đây là quốc gia hàng đầu chế biến, xuất khẩu gỗ chỉ sau Trung Quốc, thị trường Mỹ tiêu thụ 56,4% toàn bộ xuất khẩu gỗ. Để tìm kiếm thị trường thay thế rất khó dù nước ta xuất khẩu gỗ lên tới 161 quốc gia và vùng lãnh thổ khác nhau.

Tại các thị trường lớn khác như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, EU thường nhập khẩu dăm gỗ, viên nén gỗ của nước ta, trong khi đó thị trường Mỹ nhập khẩu nhóm đồ nội thất - giá trị gia tăng cao. Tuy nhiên, theo ông Ngô Sỹ Hoài, khi bị “dồn đến chân tường”, Việt Nam sẽ luôn tìm được lối đi đột phá mới.

Đại sứ Nhật có gợi ý cho ngành gỗ có thể nghiên cứu thị trường người Nhật khi có thể xuất khẩu đồ nội thất, xuất khẩu đấu thầu cả một cung điện hay khách sạn cao cấp thay vì chỉ xuất khẩu dăm gỗ như trước đây.

Đồng thời, nhiều doanh nghiệp trong ngành thuỷ sản Việt Nam như “ngồi trên đống lửa” với tâm trạng hoang mang và lo lắng khi nhận thông tin áp dụng thuế mới của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Bà Lê Hằng, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) bày tỏ sự lo lắng của các doanh nghiệp thuỷ sản Việt Nam

Bà Lê Hằng, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) chia sẻ, các mặt hàng thuỷ sản của Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ không chỉ chịu riêng mức thuế 46% mà còn phải chịu nhiều loại thuế khác như thuế trợ cấp, thuế chống phá giá… nên tổng thuế phải chịu tối đa lên đến 75%. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp thuỷ sản Việt Nam thường sử dụng phương thức giao hàng CIF (chịu toàn bộ chi phí vận tải, bảo hiểm và thuế trước khi giao hàng cho đối tác), việc áp thuế mới tác động trực tiếp lên các doanh nghiệp xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam.

Hiện tại, nhiều doanh nghiệp trong ngành đã dừng ngay việc ký hợp đồng và tạm dừng xuất khẩu, điều này dẫn đến việc họ phải chịu phạt vì vi phạm hợp đồng. Việc mất thị trường Mỹ - thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam về thuỷ sản sẽ tác động lớn đến cuộc sống của hàng triệu nông - ngư dân và doanh nghiệp trong ngành.

Chủ động ứng phó

Ông Phạm Quang Vinh, nguyên Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, nguyên Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Việt Nam tại Mỹ cho biết, hiện nay, trong cách nhìn của Tổng thống Donald Trump, nước Mỹ đang chịu thua thiệt so với các nền kinh tế khác khi phải chịu mức thuế khá từ các thị trường.

Ông Trump đánh giá cuộc chơi bao lâu nay không còn phù hợp với lợi ích của Mỹ vì thế Mỹ muốn tạo sân chơi mới. Mặc dù áp dụng chính sách thuế cao nhưng ông Trump cũng để ngỏ một cách cửa cho các nước thương lượng với những chính sách có lợi cho Mỹ.

Toàn cảnh toạ đàm

Bên cạnh đó, ông Trump muốn nước Mỹ đưa sản xuất, công nghệ cao trở lại. Công nghệ cao và sản xuất được coi là nền tảng của nền kinh tế, vậy nên thuế quan của Mỹ sử dụng để tách các nước ra khỏi thương mại với Trung Quốc.

Chính sách mới có nhiều tác động đến như: Thứ nhất, nâng mặt bằng thuế quan, không có hàng giá rẻ khiến cho nước Mỹ bị thua thiệt. Thứ hai, nước Mỹ lấy lại sức mạnh về kinh tế và công nghệ thì kết nối doanh nghiệp. Thứ ba, nếu sức mạnh của Trung Quốc là sản xuất thì nước Mỹ là thị trường tiêu thụ rất lớn. Vì thế các nước đều cần phải xuất khẩu đến nước Mỹ. Vì thế, Mỹ muốn cài đặt lại quan hệ thương mại với nhiều nước.

“Tuy nhiên, nước Mỹ có làm được không lại là câu chuyện khác khi nền kinh tế Mỹ dù có mạnh nhưng vẫn phải phụ thuộc vào dòng chảy thương mại toàn cầu. Ngoài ra, việc đưa sản xuất trở lại nước Mỹ cũng rất khó, bởi cấu trúc nền kinh tế Mỹ bây giờ đã khác. Lao động nước Mỹ chỉ chuyên tâm vào một lĩnh vực, câu chuyện liên quan đến tái công nghiệp hoá cần phụ thuộc vào thay đổi tương ứng”, ông Phạm Quang Vinh nhấn mạnh.

TS. Phạm Sỹ Thành, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu kinh tế và chiến lược Trung Quốc nhấn mạnh những ảnh hưởng của chính sách thuế mới với nền kinh tế Việt Nam

Cũng tại tọa đàm, TS. Phạm Sỹ Thành, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu kinh tế và chiến lược Trung Quốc nhấn mạnh Việt Nam không chủ quan với những định hướng mà ông Trump hứa thực hiện trong quá trình tranh cử. Bởi Tổng thống Donald Trump nhất định sẽ triển khai và thực hiện rất nhanh. Tương tự với chính sách thuế mới, từ khi tuyên bố, Việt Nam chỉ có chưa đến 1 tuần để chuẩn bị, đây cũng là mức thuế không tưởng trong bất kỳ kịch bản ứng phó nào với mức thuế quan của Mỹ kể từ khi ông Trump đắc cử.

Việc Mỹ áp dụng thuế quan mới không chỉ ảnh hưởng đến các ngành hàng mà nhìn chung còn ảnh hưởng tới toàn bộ nền kinh tế. Có ít nhất 4 trong 5 nhóm hàng chủ lực xuất khẩu sang Mỹ có biến động lớn về cung cầu. Một thay đổi nhỏ về giá cũng có thể dẫn tới những thay đổi lớn về cầu.

“Lùi xa nhìn tác động thực tế, của thương chiến Mỹ - Trung cả ngắn hạn và trung hạn, cái lo ngại nhất của thuế quan là không chỉ là suy giảm về GDP, tăng trưởng việc làm hay thu nhập mà nằm ở thay đổi toàn bộ cấu trúc của nền kinh tế trở về sau”, TS. Phạm Sỹ Thành chia sẻ.

Hương Giang