Tràn lan hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ: Doanh nghiệp “ngậm bồ hòn làm ngọt”

Chế tài nhẹ, pháp luật chồng chéo

Thời gian qua, công tác chống hàng giả, hàng nhái và chống xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ ở Việt Nam luôn là mối quan tâm của nhiều doanh nghiệp và người tiêu dùng cả nước. Mặc dù đã đưa ra nhiều giải pháp mạnh để ngăn chặn, nhưng tình hình vẫn chưa được giải quyết triệt để. Đặc biệt, trong điều kiện hiện nay, công tác thanh kiểm tra đang gặp rất khó khăn, vì hành vi vi phạm trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ phổ biến ở nhiều mặt hàng, thương hiệu khác nhau. Ngoài việc làm giả các thương hiệu nổi tiếng trên thế giới, các đối tượng còn làm giả các mặt hàng được sản xuất trong nước.

Theo nhận định của các chuyên gia, đây là một thách thức không nhỏ đối với công tác thanh tra sở hữu trí tuệ. Bởi vì, hàng giả, hàng lậu, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ ngày càng được sản xuất tinh vi, giá trị lớn hơn, có yếu tố xuyên quốc gia, xuất hiện trong tất cả các lĩnh vực. Các mặt hàng như: Dược phẩm, thực phẩm chức năng, thời trang, thiết bị… từ các thương hiệu lớn đến hàng sản xuất trong nước đều bị làm giả một cách trắng trợn, công khai, khiến cho cơ quan chức năng phải đau đầu đối phó.

Nhiều doanh nghiệp khi bị xâm phạm làm giả, làm nhái sản phẩm của mình nhưng không dám lên tiếng vì sợ ảnh hưởng đến uy tín và thương hiệu của doanh nghiệp. Ông Trương Văn Ba, Phó Chánh Văn phòng thường trực Ban chỉ đạo 389 cho biết, hiện nay nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc chống hàng giả nhưng chưa biết kết nối với các đơn vị chức năng, chính quyền địa phương để giải quyết.

“Một tình trạng khá buồn là nhiều doanh nghiệp khi bị xâm phạm làm giả, làm nhái sản phẩm của mình nhưng không thông báo cơ quan chức năng vì sợ ảnh hưởng đến thương hiệu. Thậm chí, khi cơ quan chức năng phát hiện ra hàng giả, hàng nhái và liên hệ với nhà sản xuất để cung cấp thông tin nhằm phối hợp giải quyết nhưng họ cũng ngại lên tiếng”, ông Trương Văn Ba cho biết.

Phó Chánh văn phòng 389 cũng nhấn mạnh, hiện nay chế tài xử lý sản xuất hàng giả, hàng nhái còn rất nhẹ, số vụ việc bị xử lý hình sự rất ít. Quá trình xử lý gặp nhiều khó khăn bởi có nhiều văn bản pháp luật chồng chéo. Nếu làm hàng giả mà chỉ bị phạt hành chính 100 triệu nhưng lợi nhuận thu về một tháng lên đến tiền tỷ thì không thể răn đe được. Họ nộp phạt xong lại tiếp tục quay lại sản xuất hàng giả với hình thức tinh vi hơn, cơ quan chức năng khó phát hiện hơn.

Dẫn chứng về những bất cập trong quá trình thanh kiểm tra hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, ông Ba cho hay: "Thương mại điện tử ngày càng phát triển, người tiêu dùng chỉ cần có một thiết bị kết nối internet là có thể dễ dàng mua sắm bất kỳ món hàng nào, ở bất kỳ nơi đâu. Tuy nhiên, điều đó cũng đặt ra nhiều hệ lụy, tạo cơ hội cho các đối tượng sản xuất và kinh doanh hàng giả, hàng lậu hoạt động công khai mà cơ quan chức năng khó có thể quản lý. Đơn cử, một chiếc điện thoại smartphone niêm yết giá trên thị trường gần chục triệu đồng nhưng trên các trang mua bán trực tuyến cũng chiếc điện thoại giống y như vậy lại chỉ bán với giá vài trăm nghìn đồng. Điều này gây ảnh hưởng rất lớn đến thương hiệu của doanh nghiệp và lợi ích của khách hàng".

Muốn xử lý phải có quyền

Lý giải về vấn đề ngại lên tiếng khi bị các đối tượng làm giả sản phẩm của công ty mình, ông Biện Quốc Dũng, Giám đốc Công ty TNHH Trầm hương Biện Quốc Dũng cho hay: "Chúng tôi mất thời gian rất lâu để gây dựng sự nghiệp và thương hiệu của riêng mình. Vì vậy, khi phát hiện ra một cơ sở sản xuất trầm hương nhái, mang thương hiệu của mình thì chúng tôi cũng phải cân nhắc kỹ lưỡng về việc có nên lên tiếng tố giác hay không. Để gây dựng lòng tin đối với khách hàng rất khó, khi thông tin sản phẩm bị làm giả lọt ra ngoài, chúng tôi sợ khách hàng sẽ có cái nhìn khác về sản phẩm của mình".

Theo nhận định của các chuyên gia, sở hữu trí tuệ có vai trò quan trọng, nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp nhất là thời đại công nghiệp hiện nay. Trước khi muốn xử lý phải có quyền, đó là nhận diện quyền sở hữu trí tuệ sản phẩm của mình, nên doanh nghiệp phải chú ý đăng ký bảo hộ quyền.

Trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0, nếu không hiện đại hóa công nghệ chống hàng giả thì sẽ không thể kiểm soát và ngăn chặn được các thủ đoạn ngày càng tinh vi của những kênh phân phối hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng. Ông Nguyễn Viết Hồng, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Vina CHG, công ty chuyên cung cấp giải pháp chống hàng giả, cho biết: “Đáp ứng nhu cầu cấp thiết của các doanh nghiệp và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Vina CHG đưa ra nhiều giải pháp công nghệ cao để chống hàng giả như: Tem chống hàng giả công nghệ nước (khi thoa nước lên bề mặt tem, logo hoặc tên doanh nghiệp sẽ hiển thị), Tem chống hàng giả công nghệ nhiệt (khi tiếp xúc với nhiệt, logo hoặc tên doanh nghiệp sẽ mất đi hoặc đổi sang màu khác), Tem chống hàng giả công nghệ phát sáng (Khi soi đèn cực tím bề mặt tem sẽ phát sáng), Tem chống hàng giả công nghệ điện tử (SMS) kết hợp QR Code, nhiệt, nước và phát sáng (giúp khách hàng kiểm tra sản phẩm bằng cách nhắn tin SMS và quét QR Code bằng điện thoại thông minh và tra cứu trên web)... Từ đó, kiểm soát được các kênh phân phối, truy xuất nguồn gốc, tránh tiếp tay cho hàng giả”.

Để ngăn chặn và đẩy lùi vấn nạn hàng giả, hàng nhái, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt trong dịp Tết Nguyên đán Mậu Tuất sắp tới, cơ quan chức năng cần hướng dẫn cho doanh nghiệp phương án chống hàng giả; tổ chức các buổi tập huấn cho người tiêu dùng về cách nhận diện hàng thật, hàng giả. Đặc biệt, phải tổ chức được chuỗi sản xuất - phân phối bán lẻ, kết hợp với các biện pháp chống hàng giả như tem, mác, vòng đeo...