Bà Rịa - Vũng Tàu: Nhiều vấn đề và thiếu sót trong việc cấp phép khai thác khoáng sản

Vừa qua, Thanh tra tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu có thông báo “Kết luận thanh tra việc chấp hành quy định pháp luật về cấp phép khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu” (gọi tắt là KLTT).

Theo đó, bên cạnh kết quả đạt được, qua thanh tra đã phát hiện công tác phối hợp giữa các sở, ngành và địa phương trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình đã để xảy ra một số tồn tại, thiếu sót trong công tác quản lý Nhà nước và sai phạm của các tổ chức, cá nhân đã được cấp giấy phép khai thác khoáng sản.

KLTT của Thanh tra tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu

Theo KLTT, Sở Tài nguyên và Môi trường (Sở TNMT) tiếp nhận hồ sơ, tổ chức thẩm định, tham mưu UBND tỉnh cấp phép khai thác khoáng sản chưa đảm bảo quy định pháp luật về khoáng sản. Cụ thể, thành phần hồ sơ đề nghị cấp giấy phép khai thác khoáng sản: Không có giấy chứng nhận đăng ký đầu tư 5 điểm mỏ; Có dự án đầu tư xây dựng công trình mỏ khoáng sản (thiết kế cơ sở của dự án), giấy chứng nhận đầu tư hoặc giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, hay chấp thuận chủ trương đầu tư đã được cấp thẩm quyền phê duyệt, cấp theo quy định pháp luật về xây dựng và đầu tư nhưng 26/33 điểm mỏ không phù hợp quy hoạch xây dựng (không phù hợp, không hoàn toàn phù hợp và không có sự thống nhất quy hoạch các cấp).

Theo KLTT, thành phần hồ sơ gia hạn, điều chỉnh giấy phép khai thác khoáng sản, chuyển nhượng quyền khai thác khoáng sản: Căn cứ vào văn bản xác nhận đã nộp thuế (mỏ sét Mỹ Xuân 2), không nợ tiền thuế nhưng không bao gồm tiền thuê đất và tiền cấp quyền của 9 điểm mỏ là không đảm bảo hồ sơ chứng minh thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính theo quy định pháp luật.

Đồng thời, việc điều chỉnh diện tích khu vực khai thác giảm trong giấy phép khai thác khoáng sản, trong khi chưa tham mưu UBND tỉnh về thủ tục trả lại một phần hoặc thu hồi lại một phần diện tích khu vực khai thác của 5 điểm mỏ (các mỏ đá núi Ông Trịnh, đá Long Hương, sét Mỹ Xuân 2, đá núi Lô 13, cát xây dựng 55); Tổ chức được cấp phép khai thác khoáng sản chưa thực hiện các thủ tục đóng cửa mỏ 3 điểm mỏ (các mỏ đá núi Ông Trịnh, sét Mỹ Xuân 2, cát xây dựng 55).

Cùng với đó, KLTT còn nêu rõ, tổ chức thẩm định, tính tiền cấp quyền khai thác khoáng sản không đúng với trữ lượng ghi trên giấy phép của 3 điểm mỏ (các mỏ đá xây dựng Long Hương, đá xây dựng Châu Pha, đá xây dựng lô IIA), phần trữ lượng đá xây dựng đánh giá lại (8.100.827m3) chưa được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền công nhận, ban hành quyết định phê duyệt điều chỉnh trong giấy phép khai thác khoáng sản; Đồng thời phần trữ lượng giảm so với giấy phép là 6.611.607m3 (14.712.434m3 - 8.100.827m3) chưa được làm rõ về nghĩa vụ tài chính đầy đủ hay chưa.

KLTT cho rằng, một số trường hợp, Sở TNMT đã tham mưu UBND tỉnh cấp phép khai thác khoáng sản chưa đảm bảo nguyên tắc và điều kiện theo quy định pháp luật về khoáng sản. Cụ thể: Cấp phép với thời hạn quá 30 năm không đúng quy định về thời hạn cấp giấy phép khai thác khoáng sản (mỏ sét Mỹ Xuân 3). Trên cơ sở hồ sơ, tài liệu và lấy ý kiến của các cơ quan liên quan về việc cấp giấy phép khai thác khoáng sản theo quy định, Sở TNMT tổ chức thẩm định trình UBND tỉnh cấp phép cho dự án đầu tư khai thác khoáng sản ở khu vực không phù hợp với quy hoạch xây dựng, kể từ ngày Luật Quy hoạch có hiệu lực (các mỏ đá núi Ông Trịnh, đá lô 11C, đá ấp 4, đá chẻ Tam Phước).

Thanh tra tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu kết luận, Sở TNMT không thể hiện đã xem xét đánh giá thực hiện nghĩa vụ tài chính theo quy định của pháp luật tại Tờ trình tham mưu UBND tỉnh gia hạn, điều chỉnh giấy phép khai thác khoáng sản, chuyển nhượng quyền khai thác khoáng sản theo quy định pháp luật về khoáng sản của 9 điểm mỏ.

Mặc dù cơ quan Thuế xác nhận còn nợ tiền chậm nộp, chưa đảm bảo điều kiện đã thực hiện nghĩa vụ tài chính nhưng Sở vẫn tham mưu UBND tỉnh cấp giấy phép chuyển nhượng quyền khai thác khoáng sản (mỏ đá Châu Pha).

KLTT cho rằng, Sở TNMT tổ chức thẩm định, tham mưu UBND tỉnh cấp Giấy phép chuyển nhượng quyền khai thác khoáng sản khi chưa có đủ hồ sơ chứng minh trữ lượng khai thác từ khi được cấp phép đến ngày 31/12/2013 đã thực hiện nghĩa vụ thuế, chưa thực hiện đúng theo phương pháp tính, mức thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản theo quy định pháp luật tại 2 điểm mỏ (các mỏ đá xây dựng Châu Pha, đá xây dựng lô IIA).

Hàng năm, Cục Thuế và Sở TNMT phối hợp trong công tác quản lý thuế đối với hoạt động khai thác khoáng sản nhưng còn để tình trạng thiếu tiền thuế phải kê khai, nộp vào ngân sách Nhà nước (các mỏ cát xây dựng 55, than bùn Bình Châu).

Cùng với đó, KLTT nêu rõ, Sở Xây dựng chưa đánh giá sự phù hợp về quy hoạch xây dựng đối với các dự án đầu tư xây dựng công trình mỏ khoáng sản trong quá trình tổ chức thẩm định, tham gia ý kiến 14 điểm mỏ, dẫn đến các điểm mỏ đã triển khai thực hiện hoạt động không đúng quy định pháp luật về đầu tư, xây dựng và quy hoạch hoặc không thể triển khai thực hiện.

Sở Xây dựng thẩm định thiết kế cơ sở chưa xem xét đánh giá khả năng đáp ứng về hạ tầng (giao thông...), khả năng kết nối với hạ tầng kỹ thuật của khu vực là không đúng quy định pháp luật về quản lý xây dựng công trình, còn tình trạng các điểm mỏ không hoàn thành thủ tục để hoạt động khai thác do chưa có đường kết nối từ khu vực mỏ ra đường công cộng (các mỏ sét Mỹ Xuân 2, đá xây dựng Lô 11C).

Thanh tra tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu xác định tổ chức lập, thẩm định trình UBND tỉnh phê duyệt hoặc để UBND tỉnh trình cấp có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt các đồ án quy hoạch xây dựng chưa đảm bảo nguyên tắc cơ bản trong hoạt động quy hoạch, mối quan hệ giữa các loại quy hoạch theo quy định Luật Quy hoạch và các nguyên tắc tuân thủ đối với quy hoạch xây dựng theo Luật Xây dựng liên quan lĩnh vực hoạt động khai thác khoáng sản tại 26/33 điểm mỏ.

KLTT còn cho rằng, Sở Công thương trong phạm vi và quyền hạn của mình trên cơ sở quy hoạch khai thác khoáng sản, trữ lượng thăm dò đã được UBND tỉnh phê duyệt, tổ chức thẩm định thiết kế cơ sở dự án đầu tư xây dựng công trình mỏ khoáng sản tại 4 điểm mỏ không đánh giá sự phù hợp quy hoạch xây dựng.

Ngoài ra, trong KLTT xác định, Sở Kế hoạch và Đầu tư (trước đây là Ủy ban Kế hoạch) tham mưu UBND tỉnh phê duyệt dự án đầu tư 2 điểm mỏ (mỏ đá Châu Pha, đá Long Hương); Đồng thời, trên cơ sở ý kiến của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, tổ chức thẩm định cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, tham mưu UBND tỉnh cấp giấy chứng nhận đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư cho 12 điểm mỏ khai thác khoáng sản cho đến nay không phù hợp quy hoạch xây dựng. Do đó, các mỏ này không đủ điều kiện để các dự án đưa vào hoạt động theo quy định pháp luật về đầu tư.

Từ KLTT như đã nêu trên, Chánh Thanh tra tỉnh kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo Sở TNMT, Sở Xây dựng, Sở Kế hoạch và Đầu tư căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ được giao và quy định pháp luật liên quan hoạt động khai thác khoáng sản, trong quá trình thẩm định dự án đầu tư và hồ sơ cấp phép có trách nhiệm xem xét đầy đủ các yếu tố đảm bảo triển khai hoạt động khai thác khoáng sản, bao gồm: Xem xét sự kết nối với công trình hạ tầng kỹ thuật ngoài khu vực mỏ; Việc sử dụng đất để làm mặt bằng chế biến, khu vực các công trình phụ trợ và hành lang an toàn trong hoạt động khoáng sản trước khi tham mưu cấp phép khai thác khoáng sản.

Về xử lý trách nhiệm, Chánh Thanh tra tỉnh kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh giao Giám đốc các Sở: Xây dựng, Kế hoạch và Đầu tư, Công thương, TNMT, Cục Thuế; UBND các huyện: Côn Đảo, Xuyên Mộc, Long Điền, thị xã Phú Mỹ, TP Bà Rịa tổ chức chấn chỉnh, rút kinh nghiệm đối với những sai sót được nêu trên.

Nguyễn Trang