Cắt giảm thủ tục trong xây dựng, tạo thuận lợi cho người dân

Tiếp tục kỳ họp thứ 10, sáng nay (6/11), Quốc hội tiếp tục thảo luận ở tổ về 3 dự án luật: Dự án Luật Xây dựng (sửa đổi); Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản; và Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường.

Nhà nước chỉ nên thực hiện vai trò hậu kiểm

Tham gia thảo luận về Dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi), tại Tổ 1 - Đoàn ĐBQH TP Hà Nội, đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà đánh giá, dự thảo Luật đã thể hiện được nhiều nội dung quan trọng, thể chế hóa các quan điểm lớn, tháo gỡ vướng mắc và góp phần đẩy mạnh cải cách trong lĩnh vực này.

Ông góp ý thêm về thẩm quyền thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi đối với dự án đầu tư kinh doanh được quy định tại Điều 27. Cụ thể, đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà cho rằng, đây là một trong những “điểm nghẽn lớn nhất" trong thủ tục đầu tư xây dựng hiện nay. Dự thảo Luật tiếp tục duy trì hai vòng thẩm định song song đối với dự án đầu tư kinh doanh không sử dụng vốn nhà nước.

Cụ thể, chủ đầu tư tự thẩm định theo khoản 4, Điều 26; người quyết định đầu tư chịu trách nhiệm tổ chức thẩm định. Trong khi đó, cơ quan nhà nước thẩm định - theo Điểm c, Khoản 1, Điều 27 - quy định rằng:“Dự án đầu tư kinh doanh có quy mô lớn hoặc có công trình ảnh hưởng lớn đến an toàn, lợi ích cộng đồng phải được cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định”.

Các đại biểu thuộc Đoàn ĐBQH TP Hà Nội thảo luận

Theo đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà, việc duy trì quy định tại Điểm c, Khoản 1, Điều 27, đối chiếu với khoản 4, Điều 26 “là chưa phù hợp” và “có thể chồng chéo với Luật Đầu tư và đi ngược lại tinh thần cải cách, đồng thời vẫn duy trì cơ chế “xin - cho”.

“Việc cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi của dự án tư nhân là sự can thiệp không cần thiết vào quyền tự chủ kinh doanh của doanh nghiệp.

Nhà nước chỉ nên thực hiện vai trò hậu kiểm, quản lý tính công khai, minh bạch, tiêu chuẩn an toàn, môi trường thông qua việc thẩm định thiết kế xây dựng hoặc cấp phép sau này, chứ không nên thẩm định tính khả thi thay cho nhà đầu tư.

Hơn nữa, quy định này còn khiến doanh nghiệp phải trải qua hai lần thẩm định, kéo dài thời gian, tăng chi phí tuân thủ và làm giảm tính cạnh tranh của môi trường đầu tư” - ông lý giải và đề xuất cân nhắc bỏ điểm c, khoản 1, Điều 27.

Tách bạch giữa “miễn phép” và “thông báo"

Ngoài ra, theo đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà, quy định về thủ tục thông báo tại Khoản 3, Điều 43 lại làm mất đi ý nghĩa của việc miễn giấy phép xây dựng.

Cụ thể, khoản 3, Điều 43 quy định: Các công trình được miễn phép (trừ một số trường hợp) phải gửi thông báo thời điểm khởi công xây dựng, kèm theo hồ sơ tương ứng với hồ sơ đề nghị cấp giấy phép xây dựng, đến cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng để quản lý.

Đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà phát biểu tại phiên thảo luận

Ông đề xuất, cơ quan chuyên môn về xây dựng chỉ nên tập trung thẩm định các dự án có sử dụng vốn nhà nước, đầu tư công, PPP hoặc có phần vốn nhà nước. Đối với các dự án đầu tư kinh doanh, nhà đầu tư tự chịu trách nhiệm về quyết định của mình, theo đúng quy định tại Khoản 4, Điều 26 của Dự thảo Luật. Vai trò quản lý nhà nước sẽ được thực hiện ở các bước sau, như thẩm định thiết kế xây dựng hoặc cấp phép xây dựng.

Đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà khẳng định: Quy định này chỉ là cải cách về hình thức, chưa cải cách về nội dung. “Bản chất vẫn là một “giấy phép con” - mặc dù gọi là “miễn phép”, nhưng chủ đầu tư vẫn phải chuẩn bị một bộ hồ sơ gần như đầy đủ như khi xin phép. Hơn nữa, quy định này không rõ ràng về trình tự, không giúp giảm gánh nặng cho doanh nghiệp” - ông nhấn mạnh.

Theo ông lý giải, khi cơ quan nhà nước chỉ nhận và cất giữ thì việc yêu cầu nộp hồ sơ là không cần thiết, gây lãng phí. Còn nếu họ xem xét, rà soát hồ sơ đó thì về bản chất, đây chính là thủ tục cấp phép dưới một tên gọi khác là “thông báo”. Điều này tạo ra sự mập mờ, thiếu minh bạch. Mục tiêu của việc miễn phép là giảm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp. Nhưng với quy định này, gánh nặng hồ sơ vẫn còn nguyên.

Đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà đề nghị sửa Khoản 3, Điều 43 theo hướng tách bạch rõ: Miễn phép là miễn, còn thông báo chỉ là thông báo để quản lý trật tự xây dựng, đồng thời đề xuất 2 phương án: Một là, bỏ yêu cầu kèm theo hồ sơ tương ứng với hồ sơ đề nghị cấp giấy phép xây dựng;

Hai là, nếu vẫn cần hồ sơ, thì cần quy định rõ rằng hồ sơ kèm theo là hồ sơ đơn giản, ví dụ chỉ cần bản vẽ thiết kế đã được phê duyệt, chứ không phải toàn bộ hồ sơ tương ứng với hồ sơ đề nghị cấp phép xây dựng.

Tránh “vừa đá bóng, vừa thổi còi”

Tại phiên thảo luận, GS.TS Nguyễn Anh Trí góp ý về Điều 59, khoản 1, điểm a, quy định: “Chủ đầu tư có quyền giám sát thi công xây dựng khi có đủ điều kiện năng lực và tự chịu trách nhiệm về việc giám sát của mình". Ông đề nghị bỏ quy định này, vì như vậy là “vừa đá bóng, vừa thổi còi”.

"Giám sát thi công phải do đơn vị tư vấn độc lập thực hiện. Quy định này đã được nêu ở Điều 62, vì vậy cần quy định rõ chế tài, nâng cao trách nhiệm và tính độc lập của đơn vị tư vấn giám sát. Thực tế đã có nhiều vụ việc đáng tiếc, có thể có sự buông lỏng giám sát, thiếu trách nhiệm, lợi ích nhóm, hoặc do năng lực yếu. Đây là bài học đắt giá.

Tư vấn giám sát là một nghề đòi hỏi chuyên môn cao, độc lập, trung thực và có trách nhiệm. Chỉ khi đó công trình mới đảm bảo chất lượng và an toàn" - đại biểu Nguyễn Anh Trí nhấn mạnh.

GS.TS Nguyễn Anh Trí (Đoàn ĐBQH TP Hà Nội)

Ông cũng kiến nghị Bộ Xây dựng nghiên cứu ban hành quy định cho phép xây dựng bể nước hoặc bể bơi trên mái các tòa nhà cao tầng, vừa phục vụ nhu cầu sinh hoạt, vừa kết hợp phòng cháy, chữa cháy.

“Hiện nay, công nghệ xây dựng hoàn toàn cho phép việc này. Hầu hết các tòa nhà cao tầng đều có bể chứa nước. Việc kết hợp thêm bể bơi hoặc bể nước lớn trên mái nhà không khó thực hiện, lại mang nhiều lợi ích.

Khi có sự cố cháy nổ, việc xả nước từ bể trên mái xuống sẽ giúp dập lửa nhanh hơn nhiều so với việc chờ vòi cứu hỏa. Chỉ cần thiết kế thêm đường dẫn và van xả là có thể vận hành hiệu quả. Điều này rất đáng nghiên cứu và hoàn toàn khả thi” - đại biểu Nguyễn Anh Trí nói.

Thái Sơn