Độc đáo trái cây tạo hình, khắc chữ của người nông dân Nam Bộ

Tạo hình trái cây là hình thức ép trái cây phát triển theo khuôn đã được định sẵn để trái có được những hình dáng như mong muốn. Đặc biệt, trong dịp Tết Nguyên đán, mặc dù có giá bán “không rẻ” nhưng những loại trái cây độc đáo này luôn là mặt hàng hút khách, thậm chí cung không đủ cầu.

Những loại quả với chữ: Tài, Phúc, Lộc, Thọ, An, Khang... vừa độc đáo, mới lạ lại vừa mang ý nghĩa như gói ghém thêm những mong ước, hy vọng trong năm mới.

Bên cạnh đó, khắc chữ, vẽ chữ lên trái cây cũng là cách của nhiều người dân phương Nam cầu mong một năm mới có được nhiều may mắn, bình an.

Theo ghi nhận, năm nay lo ngại sức mua sẽ giảm mạnh do ảnh hưởng của dịch COVID-19, nhiều nhà vườn đã không sản xuất hoặc sản xuất ít những loại trái cây độc lạ. Tuy nhiên vẫn có những nhà vườn tiếp tục sản xuất và sáng tạo hơn để phục vụ Tết Nhâm Dần.

Dưa hấu có khắc chữ được bày bán dịp cận Tết

Dưa hấu thỏi vàng - tài lộc tấn tới

Dưa hấu xuất hiện trên bàn thờ ngày Tết là hình ảnh đã rất quen thuộc. Theo quan niệm, màu xanh của vỏ tượng trưng cho sinh sôi xanh tốt, màu vàng mang ý nghĩa tài lộc; Với màu đỏ của ruột tượng trưng cho sự may mắn, niềm vui.

Với sự sáng tạo, ngày càng có nhiều loại dưa hấu mới lạ, từ dưa hấu khắc chữ, dưa hấu vuông... dưa hấu thỏi vàng là một trong những sản phẩm rất thu hút những năm gần đây vì sự mới mẻ, bắt mắt. Với màu vàng óng cùng hình dáng thỏi vàng được khắc những chữ Tài, Lộc... như lời cầu mong một năm an khang, thịnh vượng, tài lộc tấn tới.

Để tạo được dưa hấu thỏi vàng đúng dịp Tết, từ khoảng 2 tháng trước Tết, người nông dân đã bắt đầu gieo hạt và chăm sóc. Giai đoạn vô khuôn cho dưa bắt đầu từ khi quả được khoảng 10 - 15 ngày tuổi. Chủ vườn sẽ chọn những trái dưa đẹp để cho vào khuôn được đúc sẵn.

Sau đó, hằng ngày kiểm tra độ lớn và độ lệch của khuôn dưa để có thể chỉnh sửa cho hình dáng thỏi vàng ngay ngắn. Công đoạn chăm sóc, bón phân và đặc biệt là yếu tố thời tiết khá quan trọng để quyết định dưa hấu thỏi vàng đẹp. Ở giai đoạn vào khuôn, dưa cần được cung cấp chất dinh dưỡng để có độ sáng, vàng, bóng.

Dưa hấu thỏi vàng

Anh Lưu Phong, chủ một vườn dưa hấu thỏi vàng ở Vĩnh Long cho biết: “Công đoạn bỏ dưa hấu vào khuôn thì cũng bình thường nhưng để trái đều, đẹp không bị một số lỗi như vàng không đều hay xanh thì khá khó”.

Theo anh Phong, dưa hấu thỏi vàng đạt chuẩn là quả có vỏ ngoài vàng óng, còn nguyên cuống lá, chữ Tài - Lộc nổi rõ ràng; Ngoài ra, mỗi trái dưa sẽ chưng được khoảng 10 ngày, tùy theo điều kiện thời tiết...

Khắc chữ trên dưa - nét độc đáo của người dân phương Nam

Từ lâu, việc khắc lên dưa hấu những mong ước trong dịp đầu năm mới đã trở thành nét đẹp độc đáo của người dân phương Nam.

Từ những quả dưa hấu bình dị, qua bàn tay chạm trổ, khắc tỉa tỉ mỉ, khéo léo theo “phong cách” chữ thư pháp, câu đối... lên mặt vỏ dưa, các “nghệ nhân” đã biến tấu thành những tuyệt tác nghệ thuật để trang trí cạnh mâm ngũ quả ngày Tết.

Thông thường, cứ sau ngày đưa ông Công, ông Táo về trời cũng là lúc các thợ khắc dưa hấu đem đồ nghề ra phố thực hiện các tác phẩm nghệ thuật của mình.

Mỗi trái dưa với mỗi nghệ nhân đều có cách thể hiện tác phẩm của mình một cách khác nhau. Bên cạnh đó, các nghệ nhân cũng sẵn sàng chiều lòng theo nhu cầu của các khách hàng. Tuy nhiên, hầu như người dân đều mong muốn khắc những chữ: Tài, Lộc, Phúc, Vạn Sự Như Ý, An Khang Thịnh Vượng... để cầu mong một năm mới bình an, may mắn, hạnh phúc, no đủ…

Khắc chữ trên dưa

Theo anh Nguyễn Văn Hoàng, một “nghệ nhân” khắc dưa hấu chia sẻ, giá thành dưa hấu khắc nghệ thuật gồm tiền dưa theo cân ký cộng thêm tiền công, tổng cộng khoảng từ 500.000 - 1.500.000 đồng/trái, tuỳ theo kích cỡ, mẫu hàng đặt có họa tiết thế nào mà giá dưa được điều chỉnh phù hợp. Giá một cặp có họa tiết từ khoảng 1.000.000 đến 3.000.000 đồng.

“Ở TP HCM, loại hình dưa hấu khắc nghệ thuật tuy không còn mới nhưng luôn được người dân tìm đến như một nét đẹp độc đáo mỗi dịp Tết đến, xuân về”, anh Hoàng chia sẻ.

Bà Sáu Phượng, ngụ huyện Hóc Môn chia sẻ, hằng năm gia đình bà thường mua một cặp dưa khắc chữ Tâm và chữ An. Theo giải thích của bà: “Con người chúng ta hầu như ai cũng mong muốn danh vọng, lợi lộc nhưng suy cho cùng thì an yên vẫn là thứ cuối cùng người ta tìm tới”. Do đó, cứ dịp Tết đến bà đều khắc chữ Tâm và chữ An để cầu chúc cho gia đình an bình và cũng là để con cháu hiểu được rằng “Tâm an vạn sự an”.

Ngũ quả thư pháp và dưa lưới họa tiết

Mâm ngũ quả thờ cúng tổ tiên là phần không thể thiếu ở mỗi gia đình dịp Tết cổ truyền. Mâm ngũ quả của miền Nam thường có các loại như: Mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung - ngụ ý như câu “cầu vừa đủ xài, sung túc”.

Với ý nghĩa đó, anh Bùi Văn Thức, chủ nhà vườn ở huyện Châu Thành (Hậu Giang), vốn nổi tiếng với quả xoài in chữ thư pháp, năm nay đã sản xuất thêm dừa thư pháp chữ nổi.

Theo anh Thức, năm nay anh chỉ dự trù khoảng 500 đến 700 quả xoài thư pháp. Tuy nhiên, đến nay số lượng đặt hàng đã phát sinh nhiều hơn năm rồi. Đối với dừa, anh dự trù cũng khoảng vài trăm bộ nhưng khách đặt đã đến gấp đôi.

Xoài được tạo chữ trên vỏ giống thư pháp

Đối với xoài và đu đủ, anh Thức sử dụng phản xạ ánh sáng của diệp lục để tạo nên nét chữ. Do đó, anh phải tạo màu da cho trái từ trước. Anh chọn những quả xoài đẹp, cân đối bao kín từ khi còn nhỏ để không cho quang hợp. Khi còn 20 ngày đến Tết Nguyên đán, anh sẽ thay bằng bao mới có chừa nét chữ trên quả xoài để ánh sáng chiếu vào tạo ra chữ.

“Đối với dừa tạo chữ nổi, mình sẽ tạo phom chữ sau đó đắp lên trái dừa và tạo cho nó một lớp sơn để bóng bẩy hơn” anh Thức nói.

Anh Thức cũng cho biết, thời tiết khá quan trọng trong việc tạo nên những sản phẩm chất lượng: “Thời tiết năm nay khó khăn do lượng nắng và hơi nóng nhiều hơn làm nám da xoài, cháy nét chữ nên tỉ lệ thành công không bằng mọi năm”.

Ngoài các loại quả trên, dưa lưới khắc chữ cũng là một sản phẩm khá được ưa chuộng dịp Tết Nguyên đán gần đây. Lý do những quả dưa lưới khắc chữ hút hàng cũng không nằm ngoài sự lạ mắt, độc đáo và… dễ ăn.

Những quả dưa lưới tròn trịa với chữ Tài, Lộc, Phúc... mang ý nghĩa như lời cầu mong một năm mới sung túc, đoàn viên, đủ đầy, viên mãn…

Để có quả dưa lưới khắc chữ đẹp, sắc nét thì người trồng vừa khéo tay vừa phải có tính thật cẩn thận, tỉ mỉ, kiên trì.

Chị Nụ, một chủ vườn trồng dưa lưới khắc chữ (ngụ Bến Tre) cho biết: “Vẫn trồng bình thường như các loại dưa khác, nhưng 1 tháng trước khi thu hoạch thì mình khắc chữ lên dưa. Những vết thương này sẽ thành sẹo hình chữ, chứ không phải vẽ hay dán”.

Từ những loại trái cây quen thuộc, bà con nông dân miền Tây đã sáng tạo ra những sản phẩm nghệ thuật vừa đẹp mắt vừa mang ý nghĩa, lại giúp gia tăng giá trị nông sản quê mình.