Hồi sinh dòng sông thơ, nhiệm vụ và trách nhiệm của người Hà Nội

Dòng sông chảy cùng lịch sử

Dòng sông Tô Lịch là một chứng nhân lịch sử, gắn bó với Thăng Long - Hà Nội qua biết bao thăng trầm. Với chiều dài hiện tại là hơn 14km, sông Tô Lịch đã chảy cùng lịch sử, chứng kiến bao sự đổi thay của kinh thành xưa, Thủ đô nay.

Tô Lịch từng là một nhánh của sông Hồng, mang theo phù sa và nguồn nước dồi dào bồi đắp cho đất Thăng Long xưa. Theo Đại Việt sử ký toàn thư, vào thế kỷ thứ VII, khi Lý Nam Đế dựng nước Vạn Xuân, dòng Tô Lịch đã được biết đến và có vai trò quan trọng trong giao thông, thủy lợi và phòng thủ thành trì.

Dòng sông Tô Lịch đang dần hồi sinh với sự trong xanh, thơ mộng

Không chỉ là huyết mạch giao thông, tạo nên cảnh quan thơ mộng, sông Tô Lịch còn đi vào tâm hồn người Hà Nội, trở thành nguồn cảm hứng của ca dao, văn thơ, hội họa. Với mảnh đất ngàn năm văn vật như Thăng Long - Hà Nội thì mỗi dòng sông, mỗi con đường, mỗi công trình, mỗi di tích... đều thấm đẫm tình yêu quê hương, đất nước, là nơi họ gửi gắm những ước nguyện và cũng là những chứng nhân gắn bó mật thiết với đời sống thường ngày.

Nhị Hà quanh Bắc sang Đông

Kim Ngưu, Tô Lịch là sông bên này

Khen ai khéo họa dư đồ

Trước sông Nhị Thủy, sau hồ Hoàn Gươm.

Hai bên dòng sông, Nhân dân bao đời an cư, lạc nghiệp, tạo nên cuộc sống đầm ấm, nên thơ. Ở đó, nhịp sống yên bình của người lao động diễn ra hàng ngàn năm, lớp lớp nối tiếp nhau. Người già giặt chiếu, trẻ con chơi đùa, trai gái tâm tình, là cái cớ để người ta trao gửi thành ý:

Em ghé thuyền đỗ sát thuyền anh.

Dừng chèo muốn tỏ âm tình,

Sông bao nhiêu nước thương mình bấy nhiêu.

Những nỗ lực cải tạo dòng sông Tô Lịch đã đạt kết quả khả quan

Thậm chí, sông Tô Lịch còn là nhân chứng cho tình cảm lứa đôi, cho những hẹn ước trăm năm.

Bao giờ lở núi Tản Viên

Cạn sông Tô Lịch chẳng quên lời nguyền.

Như vậy, dù không mang vẻ đẹp mỹ miều như những con sông lớn, sông Tô Lịch vẫn là một phần hồn không thể thiếu trong đời sống và văn hóa người Tràng An. Dòng sông chính là trục gắn kết giữa con người với đất trời, là yếu tố phong thủy quan trọng trong cấu trúc đô thị cổ Hà Nội.

Với người Hà Nội, sông Tô Lịch là một biểu tượng gắn liền với chiều sâu văn hóa, lịch sử và đời sống. Tình cảm ấy lặng lẽ nhưng bền bỉ, âm thầm như chính con sông đã kiên cường chảy qua bao biến động thời gian.

Trách nhiệm và tình yêu

Bởi vậy, khi dòng sông Tô Lịch dần đánh mất vẻ đẹp nguyên sơ, người Hà Nội không khỏi buồn và day dứt. Từ một dòng sông thơ mộng, trong xanh, sông Tô Lịch đã trở thành “dòng kênh đen” do lượng nước thải sinh hoạt, công nghiệp đổ vào quá lớn, vượt quá khả năng tự làm sạch của con sông. Hồi sinh dòng sông thơ mộng này không chỉ là mong mỏi mà còn là trách nhiệm của người Hà Nội hôm nay với lịch sử, với Thăng Long ngàn năm mà chúng ta trân quý, giữ gìn.

Bởi lẽ, làm xanh dòng sông không chỉ mang lại một phần không gian sống trong lành mà còn phục hồi một biểu tượng văn hóa, một phần ký ức của ngàn năm Thăng Long, là tình yêu với thành phố mình đang sống đồng thời cũng là thể hiện văn hóa người Hà Nội luôn biết phát huy những vốn quý mà cha ông để lại.

Giữa những ngổn ngang hiện trạng, tình yêu của người Hà Nội với sông Tô Lịch chưa bao giờ tắt. Những cuộc tọa đàm, hội thảo về cải tạo sông Tô Lịch được tổ chức liên tục. Những đề án quy hoạch đô thị xanh, xây dựng công viên văn hóa tâm linh dọc sông Tô Lịch đã và đang được đưa ra bàn thảo. Đặc biệt, có ý tưởng biến sông Tô Lịch thành một “công viên lịch sử - văn hóa - tâm linh” với các tuyến đường đi bộ, cầu cảnh quan, điểm sinh hoạt cộng đồng gắn liền với giá trị di sản xưa.

Trong vài năm trở lại đây, ý thức của cộng đồng về bảo vệ môi trường cũng đang dần cải thiện. Nhiều nhóm tình nguyện viên, học sinh, sinh viên đã tham gia các hoạt động làm sạch sông, trồng cây ven bờ, tuyên truyền người dân không xả rác xuống sông. Những hình ảnh đó cho thấy tình yêu và trách nhiệm với dòng sông này vẫn luôn hiện hữu trong tâm hồn người Hà Nội.

Mỗi người dân Hà Nội cần tiếp tục nâng cao ý thức và trách nhiệm trong nhiệm vụ quan trọng này

Đặc biệt, nỗ lực của thành phố trong việc quyết liệt cải tạo, thay đổi hiện trạng của dòng sông đã đạt được những kết quả hết sức khả quan. Đây là một nhiệm vụ mà chính quyền và Nhân dân Thủ đô hết sức sâu sát, quyết tâm.

Dù vậy, chúng ta phải nhìn rộng ra rằng, dòng sông đã chảy cùng Hà Nội ngàn đời nay. Dòng sông cũng đã bị ô nhiễm mấy chục năm nay. Đây là một công việc khó, thậm chí rất khó.

Như văn hóa người Tràng An, từng một thời chúng ta cũng lên án những hành vi lệch chuẩn của một bộ phận người Hà Nội và sau đó với sự vào cuộc của thành phố, của toàn thể Nhân dân, sau gần chục năm chúng ta đã chấn chỉnh kịp thời, khôi phục và lan tỏa nét ứng xử thanh lịch, văn minh đặc trưng của đất và người nơi đây.

Vì thế, để xanh hóa trở lại sông Tô Lịch, để đạt kết quả như mong muốn không phải một sớm, một chiều mà làm ngay được. Khi các cấp chính quyền vẫn đang hết sức tập trung, khi các đơn vị chức năng vẫn đang từng ngày giám sát, thực hiện nhiệm vụ thì rất cần sự chung tay và vào cuộc của cả hệ thống chính trị, bằng sự dựng xây, bằng sự ủng hộ, bằng cái nhìn tích cực và sẻ chia.

Đặc biệt, mỗi người hãy đặt trọn niềm tin vào sự nỗ lực của chính quyền bởi đây cũng là mục tiêu mà thành phố đặt ra.

Bên cạnh đó, mỗi người dân nên cùng chung tay, góp sức, dọn dẹp cảnh quan, tuyệt đối không xả thải ra dòng nước, chuẩn bị cho sự trở lại của dòng sông, cho chính môi trường sống trong lành của mình.

Việc hồi sinh sông Tô Lịch không chỉ là một nhiệm vụ môi trường hay kỹ thuật, mà còn là sứ mệnh văn hóa - lịch sử. Khi dòng sông được làm sạch, trả lại sự sống cho hệ sinh thái, thì cũng là lúc ký ức của Hà Nội được đánh thức, giá trị văn hóa được phục hồi và lòng tự hào của người dân Thủ đô được thắp sáng.

Cẩm Tú