Bài 49: Ứng xử có văn hóa ngay trong mỗi gia đình

>> Xây dựng người Hà Nội thanh lịch văn minh
* Bài 40: Để lại cho con những thứ còn quý hơn tiền bạc…
* Bài 41: Sự tiếp nhận văn hóa ngoại lai
* Bài 42: Yêu động vật nhưng cần có ý thức bảo vệ môi trường
* Bài 43: Kí ức bi tráng ở phố Khâm Thiên năm 1972
* Bài 44: Thanh niên Hà Nội nghiêng mình trước dấu tích lịch sử
* Bài 45: “Bức tranh” văn hóa đa sắc màu của Hà Nội
* Bài 46: Để lễ Giáng sinh vui và ý nghĩa
* Bài 47: Hình ảnh mẫu mực của công chức Hà Nội
* Bài 48: Đồng tiền có liền văn minh?

Xây dựng văn hóa ứng xử trong gia đình

Ngày nay, việc dạy dỗ, bảo ban con cháu sống và ứng xử văn hóa, văn minh vẫn được đa số gia đình ở Hà Nội quan tâm. Là một trong 3 gia đình văn hóa tiêu biểu nhiều năm liên tục của Hà Nội, được Bộ VH,TT&DL tuyên dương, bà Đỗ Kim Dung (xã Minh Khai, Hoài Đức, Hà Nội) cho biết, điều khiến các thành viên trong gia đình bà cảm thấy hài lòng nhất không phải là điều kiện kinh tế ổn định mà là đời sống tinh thần phong phú, các thành viên trong gia đình tôn trọng lẫn nhau.

Theo bà Dung, QTƯX trong gia đình đơn giản là khi chồng nóng thì vợ bớt lời, khi cha mẹ già ốm đau, bệnh tật thì con cháu quan tâm, động viên, chăm sóc. Khi con cháu gặp chuyện buồn hay có những lời nói, việc làm không vừa ý, thay vì mắng mỏ, đánh chửi, người lớn phân tích cho con cháu nhận ra những điểm hạn chế của mình để mà khắc phục. Con cháu trong gia đình bà, nhờ đó, luôn đối xử với ông bà, cha mẹ bằng tấm lòng hiếu kính, ứng xử với hàng xóm, xã hội bằng thái độ hòa nhã, lịch sự.

Phòng ngừa những yếu tố tiêu cực xâm nhập vào gia đình, ông Vũ Hồng Quân, xã Thanh Liệt (Thanh Trì) đã tạo ra những cuộc họp mặt gia đình để con cháu vui vầy, sum họp. Ngày nghỉ cuối tuần, ngày lễ, tết hoặc bất kỳ khi nào có điều kiện, các thành viên trong gia đình ông lại tập hợp đông đủ, vừa làm mâm cơm gắn kết tình cảm gia đình, vừa trao đổi với nhau chuyện chung, chuyện riêng, ai gặp khó khăn, vướng mắc gì, các thành viên còn lại trở thành "chuyên gia" tư vấn. Quan trọng hơn, những buổi sum họp giúp các thành viên trẻ tuổi được sống trong bầu không khí gia đình ấm áp yêu thương".

Ngoài những gia đình tiêu biểu kể trên, mỗi năm Hà Nội có hơn 90% số hộ đăng kí xây dựng và phấn đấu đạt chuẩn danh hiệu Gia đình văn hóa. Đó chính là tín hiệu cho thấy mỗi người, mỗi gia đình ở Hà Nội luôn hướng thiện, hướng tới mục tiêu xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh.

Dù không thành văn bản nhưng từ xưa đến nay, QTƯX trong các mối quan hệ gia đình của người Hà Nội vẫn luôn được duy trì và trao truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Đọc hồi kí, nhật kí của nhiều người, như GS Mai Phương, GS Dương Quảng Hàm, liệt sĩ Đặng Thùy Trâm… có thể thấy rõ điều này. Chẳng hạn, GS Dương Quảng Hàm luôn chú ý giáo dục con cháu sống lễ phép (chào hỏi, thưa gửi, mời cha mẹ uống nước, ăn cơm…), ngoan ngoãn, thật thà, chú ý giữ vệ sinh. Các con của ông đều thành đạt, có nhiều đóng góp cho quê hương, đất nước.

Chủ động điều chỉnh quy ước cộng đồng

Khi chưa có QTƯX chung, mỗi thôn xóm, tổ dân phố, làng xã ở nhiều nơi trên địa bàn Hà Nội đã chủ động điều chỉnh quy ước, hương ước cho phù hợp với tình hình mới.

Tại huyện Mê Linh, 100% số thôn, tổ dân phố hoàn thành việc xây dựng quy ước mới từ năm 2014. Nội dung quy ước liên quan đến việc xây dựng nếp sống mới đều có sự kế thừa, phát huy giá trị văn hóa truyền thống và được điều chỉnh cho phù hợp với các quy định hiện hành. Chẳng hạn, mục 2, chương 4 của Quy ước thôn Phú Mỹ (xã Tự Lập) quy định: Trong tiệc cưới chỉ mời cơm trong gia đình thân tộc, bạn bè và đồng nghiệp, phù hợp với điều kiện của từng gia đình; không bày thuốc lá, không mở nhạc trước 6h và sau 22h. Điều 7, Quy ước thôn Kim Tiền (xã Kim Hoa) yêu cầu các gia đình có người mất mai táng người quá cố theo sắp xếp của ban quản lí nghĩa trang hoặc chính quyền, khuyến khích hỏa táng.

Ở huyện Thanh Trì, nhân dân thôn Nhân Hòa, xã Tả Thanh Oai đã bổ sung những quy định về việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới theo tinh thần Chỉ thị 11 của Thành ủy Hà Nội vào quy ước mới. Nhờ đó, hiện nay, số lượng mâm cỗ trong đám cưới ở Nhân Hòa đã giảm đáng kể, thậm chí, một số gia đình tổ chức cưới cho con cháu bằng tiệc ngọt, tiệc trà. Mừng hơn, QTƯX theo Quy ước xây dựng phường văn hóa ở Quảng An (Tây Hồ) được cả người Việt và hàng nghìn người nước ngoài cư trú trên địa bàn phường Quảng An đồng lòng thực hiện.

Thực tế chứng minh rằng, việc thực hiện quy ước văn hóa có tác dụng tích cực đối với công tác quản lý xã hội, góp phần điều chỉnh các mối quan hệ trong cộng đồng, góp phần phát triển kinh tế ở các địa phương. Đơn cử như Hương ước làng Yên Sở, xã Yên Sở (Hoài Đức), gồm 6 chương, 63 điều, nhấn mạnh đến nội dung ứng xử có văn hóa giữa con người với con người, với môi trường tự nhiên, xã hội… là nhân tố quan trọng đưa Yên Sở trở thành điểm sáng trong phong trào xây dựng đời sống văn hóa, xây dựng nông thôn mới ở Thủ đô.

Huyện Đan Phượng đã xây dựng và triển khai đề án “Nâng cao chất lượng nhà văn hóa thôn, cụm dân cư trên địa bàn huyện Đan Phượng” theo hướng Nhà nước và nhân dân cùng làm, mang lại hiệu quả thiết thực.

“Xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh theo Chương trình 04 của Thành ủy là nhiệm vụ vừa trước mắt, vừa lâu dài, vừa theo chiều rộng, vừa theo chiều sâu nên các cấp, các ngành, các địa phương và mỗi người dân Thủ đô phải chung sức, chung lòng thực hiện từ những việc nhỏ nhất mới có thể đạt hiệu quả thiết thực”, Phó Chủ tịch UBND TPHà Nội Ngô Văn Quý nhấn mạnh.

(còn nữa)