>> Xây dựng người Hà Nội thanh lịch văn minh:
* Bài 50: Vui buồn ở phố đi bộ
* Bài 51: Hà Nội ngày ấy - bây giờ
* Bài 52: Áo dài khoe sắc gọi xuân về
* Bài 53: Phố cổ, nghề xưa
* Bài 54: Xấu đẹp không chỉ ở bộ quần áo
* Bài 55: Chuyện biếu quà Tết
Đi lễ chùa đầu năm không đơn giản chỉ để ước nguyện mà còn là khoảnh khắc để con người hòa mình vào chốn tâm linh, bỏ lại phía sau bao vất vả ngược xuôi...
Mỗi người dân đến chùa với nhiều mục đích khác nhau, người thì cầu tài, cầu lộc, cầu duyên; người thì cầu bình an, sức khỏe cho bản thân và gia đình. Cũng có những người đến chùa chỉ để tìm lấy những giây phút bình yên, nhằm xua đi những lo toan bộn bề trong cuộc sống. Nói chung, khi đến chùa, mọi người đều mang theo tấm lòng thành kính, từ đó, họ tìm được đến với đức tin, sự thanh thản, bình an trong tâm hồn.
Cô Khúc Thanh Sơn (Xuân Thủy, Cầu Giấy) cho biết: Việc đầu tiên gia đình tôi làm trong năm mới là đi lễ chùa. Đúng chiều ngày mùng 1 Tết hàng năm, cả gia đình tôi lại đến Chùa Hà để cầu phúc, lộc, bình an... mong một năm mới thuận buồm xuôi gió. Lễ chùa đầu năm còn là một nét văn hóa độc đáo của người Việt. Tôi muốn các con tôi biết được điều này, giúp các cháu biết thêm nét văn hóa truyền thống của dân tộc, bổ sung kiến thức lịch sử. Song, quan trọng nhất là mỗi người tìm được chút thư thái cho tâm hồn sau một năm làm việc bận rộn.
Khói hương trầm hòa quyện với khí Xuân đang tràn về giữa tiết trời se lạnh khiến ai nấy đều bồi hồi. Kính cẩn khấn trời Phật bên lư hương đặt ở sân chùa, chị Hoàng Như Lan, trú tại tổ 25, phường Nghĩa Đô, quận Cầu Giấy cầu mong năm mới gia đình được bình an, mọi công việc được thuận lợi.
Không phải riêng năm nay hay năm trước, mở cửa cho người dân trong vùng tới lễ chùa đêm 30 Tết và lúc giao thừa là công việc hàng năm của các chùa, đền, phủ. Lễ chùa lúc sang canh cũng là truyền thống, là nét đẹp trong đời sống văn hóa từ bao đời nay của người Việt. Người ta tới chùa để mang tâm nguyện cầu mong sự tốt lành cho năm mới, rồi mang theo niềm vui, niềm tin và chút lộc chùa về nhà vào những giờ phút đầu tiên của năm.
Lộc chùa có thể là những búp non được hái từ cây trong chùa hay từ những cây lộc được bán ngoài cổng chùa. Thậm chí, nhiều chùa còn phát lộc cho người dân lúc ra về như ban thêm sự may mắn cho họ, dù món lộc rất nhỏ như bao diêm, gói muối.
Không lễ chùa lúc giao thừa nhưng năm nào cũng vậy, bác Nguyễn Thị Gấm, trú tại phố Hàng Gai, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội đều đi lễ đền, chùa vào sớm mùng một Tết. Năm nay, khi chuẩn bị cơm cúng của gia đình xong, bác Gấm giao nốt những việc còn lại cho chồng và các con rồi ra lễ đền Ngọc Sơn. Đường phố ngày đầu năm vắng lặng, thanh bình gợi nhớ cho bác những kỷ niệm về thời ấu thơ thường hay theo bà, theo mẹ lễ chùa đầu năm.
Đến nay, dù đã ngoài 70 tuổi nhưng bác vẫn giữ thói quen ấy và với bác, đó là những phút giây vô cùng thiêng liêng, quý giá trong những ngày đầu năm mới. Hơn 8 giờ sáng, đền Ngọc Sơn rất đông người đến lễ. Hòa vào dòng người, bác Gấm vào đền cầu mong mọi điều tốt đẹp sẽ đến với mình và người thân trong năm mới.
Không như các di tích khác, đền Ngọc Sơn và hồ Hoàn Kiếm là di tích quốc gia đặc biệt do vậy đêm giao thừa đền không mở cửa cho người dân vào lễ mà chỉ mở cửa vào 7 giờ sáng ngày mùng 1 Tết đến 18 giờ tối và các ngày tiếp theo cũng vậy. Ông Nguyễn Đức Vượng, Trưởng phòng quản lý di tích thuộc Ban quản lý di tích danh thắng Hà Nội cho biết, trong các ngày mùng 1, mùng 2 Tết khách đến lễ đền rất đông, ước cả hai ngày tới hơn 3 vạn lượt người. Đông đến mức như năm ngoái, lực lượng chức năng trong đền phải điều tiết, thỉnh thoảng đóng cửa đền 5-10 phút mỗi lượt để giãn mật độ khách vào trong đền.
Bàn về lễ chùa đầu năm, nhà nghiên cứu di sản văn hóa Trần Lâm Biền cho rằng, người ta có thể đi lễ chùa đầu Xuân từ giữa tháng Chạp vì các đền, chùa, phủ thường làm lễ tất niên vào đầu tháng 12 (từ mùng 5 đến mùng 10) bởi quan niệm của các nhà chùa không muốn “đóng cửa” vào ngày Tết. Nhà chùa đón Xuân xong sẽ mở cửa đón thập loại chúng sinh trong những ngày đầu năm.
Người dân vào lễ chùa đầu năm hầu hết đều cầu lộc thanh khiết, không mưu cầu lộc vật chất theo kiểu tham, sân, si, hỉ, nộ, ái, ố. Bởi Phật không hướng con người tới thế giới vật chất mà hướng con người đến trí tuệ, cuộc sống thanh cao.
Thông thường đi lễ chùa, đền, phủ, người ta thường hái lộc đầu Xuân, là những búp chồi non. Nhưng không phải cứ ra sân chùa hái mang về mà người nhà chùa với một tâm thánh thiện họ đã hái rồi đưa lên bàn thờ để các thần linh, đức Phật chứng giám, khi người đến lễ xin về thì chút lộc ấy mới có quả phúc.
Nhà nghiên cứu di sản văn hóa Trần Lâm Biền cũng cho rằng, lúc gần giao thừa, thời điểm sang trang của một chu trình thời gian khép kín, người ta cần đi lễ chùa trước để đem khí thiêng của Đức Phật trở về nhà. Khi mở cửa, khí Xuân ùa vào nhà, thắp nén hương thơm, khói hương bay cuộn lại như sự tích tụ của thần linh, tổ tiên cùng sum họp với con cháu trong giao thừa. Ngày mùng một người ta cũng có thể đi lễ Phật với tâm thanh, lòng tĩnh, thành tâm hướng về Phật đài.
Bởi vậy, khi đến đền chùa phải trang nghiêm từ lời ăn, tiếng nói, trang phục, luôn nghĩ đến điều tốt đẹp cho mình và cho mọi người. Đứng trước ban thờ Phật có nghĩa chúng ta đứng trong dòng chảy sinh lực của vũ trụ, con người sẽ được hưởng hạnh phúc nếu tâm trong sáng và tin rằng sau lễ đầu Xuân, một năm hạnh phúc, viên mãn sẽ đến với mọi nhà.
(còn nữa)