Đề xuất nhiều quy định gỡ vướng trong xây dựng tại đô thị lớn

Tránh phát sinh "giấy phép con" với công trình được miễn giấy phép xây dựng

Luật Xây dựng 2025 (thay thế Luật Xây dựng 2014) là một trong 49 dự án Luật sẽ được thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV.

Dự thảo được sắp xếp, bố cục lại, gồm 8 chương và 97 điều, giảm 71 điều so với luật hiện hành và được thiết kế theo hướng đơn giản hóa tối đa về điều kiện, trình tự, thủ tục cấp phép xây dựng. Thời gian thực hiện cấp giấy phép sẽ giảm, dự kiến tối đa là 7 ngày.

Cùng với đó, dự thảo luật mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng. Các thủ tục được thiết kế theo nguyên tắc từ giai đoạn chuẩn bị đến thời điểm khởi công xây dựng, cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng chỉ kiểm soát một lần đối với mỗi dự án, công trình xây dựng. Như vậy, mỗi công trình, dự án chỉ phải thực hiện một thủ tục hành chính.

Đáng chú ý, dự thảo luật mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng. Cụ thể, công trình thuộc đối tượng thẩm định tại cơ quan chuyên môn về xây dựng thì không phải cấp giấy phép xây dựng (công trình thuộc dự án đầu tư công, dự án PPP, dự án đầu tư kinh doanh quy mô lớn hoặc có công trình có ảnh hưởng lớn đến an toàn, lợi ích cộng đồng).

Đối với các công trình còn lại, cơ quan quản lý Nhà nước về xây dựng thực hiện quản lý thông qua thủ tục cấp giấy phép xây dựng.

ĐBQH Đỗ Đức Hồng Hà

Góp ý vào dự thảo luật, đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà cho rằng, việc quy định miễn giấy phép xây dựng trong nhiều trường hợp "là một bước tiến". Tuy nhiên, quy định về thủ tục thông báo tại khoản 3, Điều 43 lại làm mất đi ý nghĩa của việc miễn giấy phép xây dựng.

Cụ thể, khoản 3, Điều 43 quy định: Các công trình được miễn phép (trừ một số trường hợp) phải gửi thông báo thời điểm khởi công xây dựng, kèm theo hồ sơ tương ứng với hồ sơ đề nghị cấp giấy phép xây dựng, đến cơ quan quản lý Nhà nước về xây dựng để quản lý.

Theo đại biểu, quy định này chỉ là cải cách về hình thức, chưa cải cách về nội dung. Bản chất vẫn là một “giấy phép con”, mặc dù gọi là “miễn phép” nhưng chủ đầu tư vẫn phải chuẩn bị một bộ hồ sơ gần như đầy đủ như khi xin phép.

Cũng theo đại biểu, quy định này không rõ ràng về trình tự, không giúp giảm gánh nặng cho doanh nghiệp. Nếu cơ quan Nhà nước nhận hồ sơ “để quản lý” mà chỉ nhận và cất giữ thì việc yêu cầu nộp hồ sơ là không cần thiết, gây lãng phí. Nếu họ xem xét, rà soát hồ sơ đó thì về bản chất, đây chính là thủ tục cấp phép dưới một tên gọi khác là “thông báo”.

Cũng liên quan đến cấp phép xây dựng, đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng cần mở rộng đối tượng được miễn cấp phép. Hơn nữa ở đĐều 43 của dự thảo quy định chưa rõ ràng như “công trình xây dựng nằm trên địa bàn từ hai đơn vị hành chính cấp tỉnh trở nên thì đương nhiên được miễn cấp phép”.

Đại biểu đề nghị quy định cấp phép tuỳ vào tính chất công trình chứ không phải theo đơn vị hành chính, nên liệt kê các loại công trình được miễn cấp phép trong đó cần yêu cầu các công trình đó đều phải qua một cơ quan chuyên môn về thiết kế để đảm bảo an toàn trong xây dựng và sử dụng.

ĐBQH Hoàng Văn Cường

Đại biểu Nguyễn Phi Thường cho rằng, trên thực tế giấy phép xây dựng chỉ là văn bản pháp lý giúp chủ đầu tư có căn cứ làm việc với cơ quan quản lý trật tự xây dựng và cấp giấy chứng nhận sở hữu công trình. Quy định pháp luật làm căn cứ cấp giấy phép xây dựng còn rất nhiều nội dung bất cập, không nhất quán, dẫn đến hệ quả là thủ tục cấp phép xây dựng luôn chậm trễ.

Theo đại biểu Nguyễn Phi Thường, việc sửa đổi này chưa thực sự giải quyết được tận gốc vấn đề rút ngắn thời gian thực hiện dự án. Đồng thời, có thể dẫn đến khó khăn cho chủ đầu tư trong quá trình kiểm soát trật tự xây dựng và cấp giấy chứng nhận sở hữu công trình.

Vì vậy, đại biểu đề xuất nghiên cứu thêm hướng liên thông từ bước chấp thuận chủ trương đầu tư. Có nghĩa là khi chủ đầu tư được UBND tỉnh, thành phố giao thực hiện dự án là đã đủ điều kiện khởi công xây dựng, thủ tục khởi công xây dựng chỉ mang tính thông báo.

Bổ sung các quy định gỡ vướng trong xây dựng tại đô thị lớn

Góp ý vào dự thảo luật, đại biểu Nguyễn Phi Thường đề xuất nhiều quy định gỡ vướng cho đô thị Hà Nội. Trong đó, đề cập đến vấn đề cải tạo chung cư cũ, đại biểu cho biết, hiện Hà Nội có khoảng 2.000 chung cư cũ ngày càng xuống cấp và không an toàn.

Vướng mắc đặt ra trong cải tạo các chung cư này liên quan đến quy hoạch chi tiết về mật độ xây dựng, tầng cao và dân số, cũng như vấn đề giải phóng mặt bằng, quyền lợi của người dân.

ĐBQH Nguyễn Phi Thường

Đại biểu Nguyễn Phi Thường cho rằng, để "giải quyết cả ba câu chuyện này (người dân, nhà đầu tư, cộng đồng/thành phố) gần như là bất khả thi". Vì vậy, ông đề xuất Luật sửa đổi lần này cần tạo ra một bước đột phá, cho phép Chủ tịch UBND TP quyết định việc tăng chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc về tầng cao, về dân số. L

Đồng thời, Chủ tịch UBND TP quyết định cơ chế chính sách giải phóng mặt bằng theo hướng Nhà nước thu hồi đất thay vì để nhà đầu tư tự thỏa thuận với người dân như hiện nay.

Đại biểu đề nghị dự thảo Luật xem xét bổ sung quy định: Chủ tịch UBND cấp tỉnh xem xét quyết định việc thành lập đơn vị cơ quan chuyên môn về xây dựng để thực hiện chức năng, nhiệm vụ kiểm tra chuyên ngành phòng cháy chữa cháy.

Đồng thời, đại biểu kiến nghị trong luật bổ sung quy định cụ thể đối với các công trình đầu tư xây dựng khu đô thị, khu dân cư. Trong quá trình thẩm định, phê duyệt chủ trương đầu tư cần sớm bổ sung quy định lắp đặt trạm trụ sạc xe điện để thực hiện điện hóa giao thông, giải quyết ô nhiễm không khí. Đồng thời, giao Chính phủ ban hành sớm quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về hệ thống sạc điện để thống nhất trong phát triển lắp đặt trạm trụ sạc.

Đại biểu cũng đề nghị bổ sung vào dự thảo Luật Xây dựng và Luật Quy hoạch nội dung quy hoạch hồ chứa nước mưa để chống ngập úng và điều hòa. "Nội dung này là rất quan trọng, đặc biệt với những thành phố như Hà Nội" - đại biểu Nguyễn Phi Thường nhấn mạnh.

Các ĐBQH TP Hà Nội thảo luận tại tổ

Các đại biểu Quốc hội cũng thảo luận về trách nhiệm trong thẩm định, quản lý thiết kế sau phê duyệt, giám sát thi công xây dựng, đề xuất những giải pháp nhằm quản lý xây dựng hiệu quả hơn.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí bày tỏ quan điểm cần có quy định rõ về giám sát thi công xây dựng công trình. Dự thảo có quy định ở điều 59 là chủ đầu tư có quyền giám sát thi công xây dựng công trình khi có đủ điều kiện năng lực và tự chịu trách nhiệm về việc giám sát của mình.

Đại biểu lo ngại quy định này sẽ dẫn đến tình trạng vừa đá bóng vừa thổi còi. Vì vậy cần có đơn vị tư vấn giám sát riêng và quy định chế tài thật nghiêm khi để xảy ra sự cố nghiêm trọng.

Đại biểu Quốc hội Tạ Đình Thi cho rằng, việc quy định chủ đầu tư tự chịu trách nhiệm về các nội dung thẩm định và cơ quan Nhà nước chỉ kiểm soát an toàn, phòng cháy, là cần thiết. Nhưng cũng cần phải có các chế tài xử lý để có tính răn đe.

Về việc bãi bỏ thẩm định thiết kế sau thiết kế cơ sở giúp tiết kiệm thời gian nhưng theo đại biểu việc này tiềm ẩn rủi ro với các công trình đặc biệt, vì thế, đại biểu cho rằng cần có các cơ chế kiểm soát chặt chẽ...

Hạnh Nguyên