Giáo dục đúng thời điểm cho con sự phát triển tốt nhất

Buổi tọa đàm do do Phúc Minh Books tổ chức nhân dịp ra mắt bộ sách TUẦN CỦA BÉ diễn ra vào lúc 19h00 thứ 7 ngày 26/8 tại Sân khấu sự kiện, Triển lãm - Hội sách Quốc tế lần VI 2017, Công viên Thống Nhất, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội.

Các diễn giả - khách mời tham dự sự kiện gồm Th.s. Bùi Thị Kim Tuyến- Phó Viện trưởng Viện NCGD & PT tiềm năng con người; Chuyên gia GD Montessori Nguyễn Thị Hà Phương- Phó hiệu trưởng phụ trách chuyên Môn Trường Mầm non Tư thục Những Ngón Tay Bay (FFS) và MCBTV- Phát thanh viên Công Nghĩa- Kênh phát thanh JoyFM - Đài PTTH Hà Nội. Rất đông các bậc ông bà, cha mẹ đưa con cháu đến và những giáo viên mầm non cũng đã đến để lắng nghe chia sẻ những nghiên cứu và kinh nghiệm quý báu trong việc nuôi dạy trẻ.

Bà Bùi Thị Kim Tuyến cho biết: “Giai đoạn nhạy cảm cho trẻ từ 0-6 tuổi. Nếu như ông bà, cha mẹ, cô giáo, những người chăm sóc trẻ, dạy trẻ biết được giai đoạn này quan trọng thì sẽ tác động đến trẻ để phát huy được nhiều nhất khả năng của đứa trẻ. Cũng giống như học ngoại ngữ cũng vậy. Nếu trẻ được tiếp xúc với ngoại ngữ ở giai đoạn nhạy cảm này cùng với tiếng mẹ đẻ thì chắc chắn trẻ sẽ tiếp thu được tốt nhất. Cũng tương tự, về vận động và nhận thức trẻ cũng có giai đoạn nhạy cảm, nếu chúng ta biết và có phương pháp để dạy thì trẻ sẽ phát triển vỏ não tốt nhất, trẻ tiếp thu được và học được nhiều hơn”.

Bây giờ trẻ con hoàn toàn có thể học bơi từ sơ sinh vì trẻ có thể bơi được ngay trong giai đoạn này. Với hội họa cũng vậy. Giai đoạn mẫn cảm với hội họa của trẻ là lúc học mầm non, nếu tiếp xúc với hội họa từ giai đoạn này thì trẻ sẽ vẽ tốt. Bà Tuyến tâm sự: “Tôi quyết định đi vào nghiên cứu giáo dục sớm vì tôi rất ngạc nhiên khi sang nước ngoài, thấy trẻ từ lúc tập đi nó đã trượt được patin. Tại sao đứa trẻ chỉ 4, 5 tuổi chỉ sử dụng hai bàn tay mà cộng được đến trong phạm vi 99? Hóa ra trẻ có thể học được trong giai đoạn này. Miễn là phương pháp của chúng ta phải phù hợp”.

Từ đó, bà Tuyến chỉ ra, chúng ta nên dạy trẻ ngay từ trong bụng mẹ, dạy từ 0-6 tuổi và đặc biệt là từ 0-3 tuổi, đây là giai đoạn mẫn cảm, nhạy cảm nhất để trẻ học và khám phá mọi điều. Giáo dục sớm cũng đặt ra sự kết nối giữa bán cầu não trái và bán cầu não phải. Vì mỗi một bán cầu đại não có những chức năng khác nhau. Não trái về giác quan, trí nhớ, ngôn ngữ, não phải thì chụp hình, khả năng tính toán nhanh…

Não trẻ sơ sinh có 6 khả năng tuyệt vời. Khả năng trực giác: một cách vô thức trẻ con có thể ghi nhớ được. Khi bạn có một đứa trẻ con trong nhà, đừng nghĩ nó không biết gì, kì thực nó như một cái camera quay lại hết tất cả những gì người trong gia đình làm; khả năng ghi nhớ, chụp hình chụp ảnh tốt; khả năng hội họa, lĩnh hội ngôn ngữ ở thời kì này cũng rất tốt.

Bà Kim Tuyến chia sẻ: “Mỗi lần ra ngoài đường tôi thấy các bố mẹ đưa con ra ngoài chơi, phần đa chỉ quan niệm là cho con ra để hít thở không khí ngoài trời mà không nghĩ rằng đó là cơ hội để dạy con. Đừng nghĩ con đang nằm nôi, chưa biết gì để dạy. Dù con đang nằm nôi thì cũng hãy nói với con: Bông hoa màu vàng này, cái lá màu xanh này con. Khi tôi nói vậy, nhiều người nghĩ tôi là… hâm. Vì họ cho rằng trẻ con đã biết gì đâu mà dạy. Thực sự các mẹ hãy cứ nói. Vì trẻ đang tò mò khám phá thế giới xung quanh, đang chụp hình và ghi nhớ tất cả những gì nhìn thấy, nghe thấy vào trong não”.

Nhiều bà mẹ trẻ khi đưa con đi học mẫu giáo buổi đầu tiên, mẹ khóc con khóc. Có khi mẹ còn khóc nhiều hơn con, khóc từ trường mẫu giáo đến tận cơ quan. Vì các bạn đưa tâm lí, lo lắng hồi hộp cho con. Dù không nói ra nhưng chính sự lo lắng, sợ sệt của các bạn ảnh hưởng đến con, khiến con bị tâm lí chi phối, khó tách ra khỏi mẹ. Ngay từ nhỏ mẹ phải tạo cơ hội để con có khoảng cách với mẹ. Thậm chí từ trong bào thai, lúc con còn nằm ngửa, bố mẹ đi đâu cũng phải nói với con. Đừng đợi đến lúc con biết lật, biết bò, biết phản ứng rồi mới nói. Vì lâu dần sẽ tạo thành phản xạ, khi con nghe những câu đó là biết bố mẹ phải đi làm, phải tạm xa bố mẹ một thời gian. Nó sẽ quen dần và đến khi vào mầm non thì sẽ thích nghi ngay. Bà Tuyến đã áp dụng với nhiều đứa trẻ, từ con đến cháu mình, cháu họ hàng khác thì kết quả những đứa trẻ này đều rất vui vẻ khi đi học mầm non. Đầu tiên người mẹ phải vui thì con mới vui. Vì khả năng trực giác của trẻ con rất nhạy cảm.

Giáo dục sớm bồi dưỡng cho đứa trẻ, làm nên tính cách của mỗi người. Đừng nghĩ rằng đứa trẻ này không thông minh bằng đứa trẻ kia. Trước đây chúng ta nghĩ những đứa trẻ thông minh là có chỉ số IQ cao, nhưng thực tế không phải vậy. Có rất nhiều loại trí thông minh khác nhau. Đứa trẻ nào cũng có những loại trí thông minh riêng, quan trọng là người lớn biết kích hoạt trí thông minh đó.

Nguyên tắc của giáo dục sớm là phải dạy con từ trong bào thai. Phải khơi dậy niềm ham mê, hứng khởi vì nếu trẻ không ham mê thì không học được. Mọi đứa trẻ càng nhỏ lại càng hứng thú. Nếu từ nhỏ bố mẹ không đọc sách cho con từ nhỏ thì khi con lớn bảo con ngồi đọc sách là rất khó. Trẻ học mầm non chưa biết chữ nhưng rất ham mê đọc sách. Hãy sắm cho con một chiếc bàn học từ khi mầm non, đó là “chiếc bàn sung sướng” để trẻ cùng bố mẹ học mỗi ngày một ít, học trong niềm háo hức khám phá. Còn đến khi trẻ vào lớp một mới cuống cuồng mua bàn cho trẻ thì đó là “chiếc bàn tra tấn” vì khi vào bàn lúc này là trẻ bắt buộc phải viết hết trang này, làm hết bài tập nọ, rất áp lực.

Cha mẹ, ông bà, thầy cô giáo luôn động viên, khích lệ trẻ khiến trẻ cảm nhận sự học là vui vẻ, tự nhiên, tự giác. Cho trẻ ra ngoài trời vận động càng nhiều càng tốt. Trẻ sẽ học, khám phá, cảm nhận được nhiều thứ hơn là ở trong phòng với bốn bức tường. Một nguyên tắc quan trọng là đừng kiểm tra xem con học được cái gì. Trong suốt quá trình tiếp tục dạy con những thứ khác, chơi với con, tự chúng ta sẽ kiểm nghiệm được con lĩnh hội đến đâu. Đừng ép con học, cũng đừng dọa nạt mà nên dừng lại trước khi con kịp chán nản. Nếu cố thêm một tí nữa mà con chán ngay thì đừng nên cố.

Mục tiêu của giáo dục sớm là ngôn ngữ con phải phát triển tốt; được vận động nhiều để có sức khỏe; thông minh, ham hiểu biết, tạo cho con cơ hội để khám phá bằng tất cả các giác quan; tư duy logic và độc đáo; luôn nhạy cảm và sáng tạo; yêu quý bản thân, gia đình, quê hương, đất nước; yêu lao động, bảo vệ môi trường, chia sẻ tài nguyên trên trái đất; mạnh dạn, tự tin, nhanh nhẹn, tháo vát…

Chuyên gia GD Montessori Nguyễn Thị Hà Phương cũng nhấn mạnh: “Giáo dục đúng thời điểm nghĩa là con cần gì vào đúng thời điểm nào con cần cái gì thì chúng ta cung cấp, trang bị cho con những thứ con cần vào đúng thời điểm đó. Đó là sự đúng đắn nhất, có ý nghĩa nhất với sự phát triển của các em bé”.

Bà Hà Phương cũng cho biết, trẻ 0-3 tuổi có rất nhiều tiềm năng, đặc biệt là não bộ của các em bé trong giai đoạn này được ví như là xây dựng sơ đồ kiến trúc não bộ cho cả cuộc đời. Giống như khi xây một tòa nhà cao tầng, chúng ta không thể mang ra một mặt phẳng mà chồng lên ngày càng cao toàn xi măng, sắt thép. Dù đó là những vật liệu có tính chất kiên cố nhưng không thể xây nên một tòa nhà cao tầng mà không có móng. Não bộ của trẻ từ 0-3 tuổi chính là giai đoạn đặt nền móng cho toàn bộ tòa nhà đó.

Việc xây dựng sơ đồ kiến trúc não bộ từ 0-3 tuổi có sự ảnh hưởng đến cả cuộc đời của em bé sau này. Từ khi trẻ sinh ra, não đã có hàng trăm tỉ nơ-ron thần kinh. Mỗi sự trải nghiệm, sự hiểu biết, khái niệm mà con nhìn thấy, nghe thấy tạo nên kết nối mới cho não bộ. Từ 0-3 tuổi trẻ hình thành nên 80% liên kết trong não bộ. 10% hình thành từ từ 3-6 tuổi và chỉ có 10% còn lại cho từ 6 tuổi đến hết cuộc đời. Vì thế, giai đoạn từ 0-6 tuổi cực kì quan trọng để bố mẹ chú tâm cho việc nuôi dạy con thế nào, định hướng cho con ra sao, cung cấp cho con những gì.

Như vậy, phải giáo dục trẻ theo phương pháp nào? Hiện nay trên các diễn đàn và mạng internet cũng như có rất nhiều sách vở cung cấp cho các bậc phụ huynh và giáo viên nhiều phương pháp khác nhau.

Từ kinh nghiệm thực tế và kiến thức nhiều năm giảng dạy, nghiên cứu của mình, bà Kim Tuyến đưa ra lời khuyên: “Chúng ta hãy nhìn đứa trẻ của chúng ta để biết con muốn gì. Điều quan trọng nhất hãy chăm sóc, dạy con ngay từ khi còn nhỏ. Chào hỏi con khi đi cũng là một cách. Đọc sách cho con cũng là cách. Hãy dành thời gian thực sự chơi với con mỗi ngày, cùng làm việc với con như một người bạn. Khi đó ta sẽ học được từ các con, biết cách trò chuyện với con để biết con muốn gì, từ đó đưa ra những phương pháp phù hợp nhất với mình và đứa con của mình”.