Chế độ dinh dưỡng để cải thiện tầm vóc cho trẻ nhỏ

Trên 30% trẻ em dưới 5 tuổi ở miền núi bị suy dinh dưỡng thấp còi

Việt Nam cũng như nhiều nước trong khu vực và trên toàn cầu đang phải đối mặt với ba gánh nặng của suy dinh dưỡng là thiếu dinh dưỡng (thấp còi, gầy còm, nhẹ cân), thừa cân/béo phì và thiếu vi chất dinh dưỡng.

Tình trạng suy dinh dưỡng thể thấp còi của trẻ em dưới 5 tuổi (chiều cao theo tuổi), là thước đo sự phát triển và mức độ bình đẳng của một quốc gia, đã giảm từ 29,3% xuống 19,6% trong giai đoạn từ năm 2010 đến năm 2020.

Hơn 30% trẻ em dưới 5 tuổi ở miền núi bị suy dinh dưỡng thấp còi

Việt Nam đã chuyển từ tình trạng tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở mức cao xuống mức trung bình có ý nghĩa sức khỏe cộng đồng theo phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Tỷ lệ thừa cân, béo phì đang gia tăng nhanh chóng ở mọi lứa tuổi ở cả thành thị và nông thôn có mối liên quan chặt chẽ đến chế độ ăn uống và thay đổi lối sống.

Trong đó, thiếu vitamin A, thiếu máu do thiếu sắt và thiếu kẽm vẫn là những vấn đề có ý nghĩa sức khỏe cộng đồng. Can thiệp cải thiện dinh dưỡng nổi cộm và cần đặc biệt quan tâm trong giai đoạn tới là giải quyết sự chênh lệch rõ rệt về tình trạng dinh dưỡng giữa các vùng miền theo vùng sinh thái, và thành thị, nông thôn, đặc biệt là vùng miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Theo số liệu thống kê của giám sát dinh dưỡng năm 2019, vùng dân tộc thiểu số và miền núi có tỷ lệ suy dinh dưỡng cao hơn so với trung bình chung của cả nước. Tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi của trẻ em dân tộc thiểu số dưới 5 tuổi ở mức 31,4%, cao gấp đôi so với trẻ em dân tộc Kinh (15,0%).

Đồng thời, tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng nhẹ cân của trẻ em dân tộc thiểu số cao gấp 2,5 lần (21,0% so với 8,5%) so với trẻ em dân tộc Kinh. Khoảng 60% trẻ em suy dinh dưỡng thể thấp còi tại 10 tỉnh có tỷ lệ suy dinh dưỡng thể thấp còi cao nhất trong cả nước là người dân tộc thiểu số.

Trên toàn quốc, có khoảng 7 tỉnh, nơi đa số là dân tộc thiểu số có tỷ lệ suy dinh dưỡng thể thấp còi trên 30% xếp vào mức rất cao có ý nghĩa sức khỏe cộng đồng theo tiêu chuẩn của WHO.

Bên cạnh đó, chỉ có khoảng 39,0% trẻ em dân tộc thiểu số trong độ tuổi ăn bổ sung từ 6 tháng đến 23 tháng có chế độ dinh dưỡng đầy đủ; 32,7% phụ nữ dân tộc thiểu số trong độ tuổi từ 15 tuổi đến 49 tuổi đi khám thai và được bổ sung các vitamin và khoáng chất thiết yếu cũng như tư vấn về dinh dưỡng.

Tích cực cải thiện dinh dưỡng cho người dân miền núi, dân tộc thiểu số

Cũng theo báo cáo phân tích thực trạng về nhu cầu và cơ hội đưa các can thiệp dinh dưỡng vào hệ thống y tế quốc gia của Viện Dinh dưỡng năm 2021, chỉ có 20,5% phụ nữ mang thai được bổ sung vi chất dinh dưỡng; 11,3% trẻ nhỏ được bổ sung vi chất dinh dưỡng tại nhà và chỉ 4% trẻ suy dinh dưỡng cấp tính nặng được điều trị.

Ngoài các yếu tố như di truyền, điều kiện môi trường thì dinh dưỡng góp phần quyết định tầm vóc trẻ nhỏ. Dinh dưỡng là nền tảng để trẻ phát triển thể chất, điều này cần được quan tâm từ khi trẻ còn trong bụng mẹ.

Nghiên cứu cho thấy những bà mẹ có tình trạng dinh dưỡng kém, thấp bé thường có nguy cơ sinh ra những đứa trẻ nhẹ cân, thấp còi. Những trẻ này khi nhỏ tuổi có nguy cơ suy dinh dưỡng cao hơn trẻ bình thường và khi lớn lên sẽ dễ bị thừa cân, béo phì và dễ có nguy cơ sinh con có cân nặng thấp.

Do đó, để cải thiện vòng xoáy suy dinh dưỡng này thì trước, trong và sau khi sinh phụ nữ phải được ăn uống đầy đủ. Bào thai trong bụng mẹ và trẻ sau khi sinh phải được chăm sóc nuôi dưỡng tốt.

Chăm sóc dinh dưỡng cho các trẻ sơ sinh và các bà mẹ từ giai đoạn mang thai

Ông Trịnh Ngọc Quang, Phó Giám đốc Trung tâm Truyền thông Giáo dục sức khỏe Trung ương cho biết, nước ta có 53 dân tộc thiểu số với khoảng 14 triệu người chiếm 14,7% dân số cả nước. Người dân tộc thiểu số cư trú thành cộng đồng tại 51 tỉnh, chủ yếu tập trung ở Tây Nguyên, Tây Bắc và Tây Nam Bộ. Đa số đồng bào sinh sống tại các miền núi, vùng sâu vùng xa, vùng kinh tế đặc biệt khó khăn.

Tại các vùng đồng bào dân tộc và miền núi, các chỉ số dân số, tuổi thọ thấp hơn bình quân cả nước, sự chênh lệch này một phần do điều kiện đời sống khó khăn, chế độ dinh dưỡng khả năng tiếp cận dịch vụ sức khỏe sinh sản – kế hoạch hóa gia đình còn hạn chế.

Để cải thiện tình hình sức khỏe người dân tộc thiểu số theo định hướng của Nghị quyết 21 khóa XII của Ban chấp hành Trung ương Đảng, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1719/QĐ -TTg phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025.

Theo đó, để triển khai Quyết định số 1719/ QĐ TTg của Chính phủ, ngày 5/9/2022 Bộ Y tế đã ban hành Quyết định số 2415/QĐ-BYT về việc ban hành hướng dẫn thực hiện Dự án 7 - Chăm sóc sức khỏe nhân dân, nâng cao thể trạng, tầm vóc người dân tộc thiểu số; phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025.

“Làm mẹ an toàn” là một nội dung trong khuôn khổ Dự án 7, có mục tiêu nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho bà mẹ và trẻ sơ sinh, nhằm giảm tỷ lệ tai biến sản khoa, giảm tình trạng tử vong mẹ và tử vong sơ sinh.

Tuần lễ Làm mẹ an toàn năm 2023 với chủ đề "Làm mẹ an toàn - Sức khỏe cho mẹ, tương lai cho bé" sẽ diễn ra từ ngày 1/10 đến ngày 7/10/2023 tại 51 tỉnh thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030.